Тоҷикистону Амрико. 30 соли ҳамкорӣ. Аз ёриҳо то танқидҳо

Ду кишвар додугирифти зиёд надоранд, аммо Вашингтон ба Душанбе беш аз $1,8 млрд. ёрӣ додааст

Радиои Озодӣ

Тоҷикистону Амрико, ки натанҳо аз рӯйи масофа, балки баҳогузорӣ ба шароити зисту ҳуқуқи одамон аз якдигар дур ҷойгир шудаанд, 30 сол боз муносибати дипломатӣ доранд.

Ду кишвар додугирифти зиёд надоранд, аммо Вашингтон дар ин муддат ба Тоҷикистон ба маблағи беш аз 1,8 миллиард доллар ёрӣ додааст.

Ҳамзамон Иёлоти Муттаҳида аз маҳдудиятҳои озодии баёну виҷдон ва саркӯби дигарандешон дар Тоҷикистон пайваста танқид мекунад ва онро ба қатори "кишварҳои мавриди нигаронии хос" ворид кардааст. Чизе, ки ҷониби Тоҷикистон бо он розӣ нест ва баҳогузории "ноодилона" меномад.

То кунун вазирони корҳои хориҷии Амрико – Ҷеймс Бейкер, Кондолиза Райс, Ҳилларӣ Клинтон ва Ҷон Керрӣ – ба Тоҷикистон омадаанд. Сафари раҳбарони Амрико ба Душанбе ҳеч вақт амалӣ нашудааст.

Декабри 1991

Иёлоти Муттаҳидаи Амрико истиқлоли Тоҷикистонро ба расмият шинохт.

Феврали 1992

Вазири корҳои хориҷии Амрико Ҷеймс Бейкер III ва раисҷумҳури пешини Тоҷикистон, Раҳмон Набиев, дар Душанбе вохӯрда, барои ба роҳ мондани равобити дипломатӣ розӣ шуданд. Дертар президенти вақти Амрико, Ҷорҷ Буш, онро тасдиқ кард.

Марти 1992

Соли 1997

Соли 2001

2002

Феврали 2003

Аз соли 2006 то кунун

Соли 2007

Соли 2013

Июни 2015

Июли 2018

Марти 2020

Сентябри 2021

Октябри 2020

Ноябри 2021

2020 - 2021

Аз соли 1992 то ҳоло

Аз соли 1992 то ҳоло

1/19 Иёлоти Муттаҳидаи Амрико истиқлоли Тоҷикистонро ба расмият шинохт.

2/19 Вазири корҳои хориҷии Амрико Ҷеймс Бейкер III ва раисҷумҳури пешини Тоҷикистон, Раҳмон Набиев, дар Душанбе вохӯрда, барои ба роҳ мондани равобити дипломатӣ розӣ шуданд. Дертар президенти вақти Амрико, Ҷорҷ Буш, онро тасдиқ кард.

3/19 Кори сафорати Амрико дар Душанбе бо сарпарастии кордори муваққат Эдмунд МакВилямс, 8 корманди амрикоӣ ва 16 корманди тоҷикистонӣ оғоз шуд. Моҳи июли ҳамон сол сафири аввалини Амрико дар Тоҷикистон Стэнли Эскудеро ба Душанбе омад. Бинои нави сафоратро соли 2006 кушоданд.

4/19 Иёлоти Муттаҳида аз раванди сулҳ дар Тоҷикистон бо миёнаравии Созмони Милал пуштибонӣ кард. Ин кишвар пас аз имзои созишномаи сулҳ, аз Бонки Ҷаҳонӣ ва Сандуқи Байнулмилалии Пул хост, барои бозсозӣ ба Тоҷикистон ёрӣ расонанд.

5/19 Пас аз ҳамлаҳои 11-уми сентябр Тоҷикистон барои қабули пойгоҳи ҳарбии ИМА изҳори омодагӣ кард ва гуруҳе аз ҳарбиёни ин кишварро барои кумак ба амалиёти нерӯҳои байнулмилалӣ дар Афғонистон ҷой дод.

6/19 Эмомалӣ Раҳмон, раиси ҷумҳурии Тоҷикистон, дар замони ҳукумати Ҷорҷ Буш, бо сафари расмӣ ба Вашингтон рафт. Ду ҷониб “ислоҳоти сиёсӣ ва иқтисодӣ дар Тоҷикистон, масъалаҳои ҳамкорӣ дар мубориза бар зидди терроризм ва қочоқи маводи мухаддир”-ро баҳс кардаанд.

7/19 Сафорати Тоҷикистон дар шаҳри Вашингтон ифтитоҳ шуд.

8/19 Иёлоти Муттаҳида 27 иншооти марзӣ, аз ҷумла 13 посгоҳ, 9 гузаргоҳ, 2 қисми марзбонӣ ва 3 маркази омӯзиширо сохта ва ё таъмир кардааст. Сафорат ҳамчунин беш аз 4500 дастгоҳи мухобира, 400 воситаи нақлиёт, 1600 дастгоҳи дид дар шаб ва ҳисгарҳои заминӣ барои 160 километр марзро дар ихтиёри сарҳадбонони тоҷик қарор додааст.

9/19 Ҳукумати Амрико бо харҷи 37 миллион доллар пули нахустини бузург миёни Тоҷикистону Афғонистонро дар Панҷи Поён сохт. Иёлоти Муттаҳида, инчунин, 11 миллион доллар барои бунёди иншооти гумрукӣ, қисми марзбонӣ, сканерҳои сайёр ва дигар таъсисот дар ҳар ду сӯи пул сармоягузорӣ кард.

10/19 Ҳукумати Амрико барои пуштибонӣ аз тарҳи CASA-1000, насби хатти интиқоли барқ аз Тоҷикистон ба Осиёи Ҷанубӣ, 15 миллион доллар ҷудо кард.

11/19 Вазорати корҳои хориҷии Амрико гуфт, мақомоти тоҷик дар соли 2014 ба поймол кардани ҳуқуқи инсон идома додаанд, ки шомили шиканҷаи боздоштшудаҳо ва зӯроварӣ нисбат ба занон будааст. Дар гузориш ҳукумати Тоҷикистон авторитарӣ муаррифӣ шуда, таъкид гардидааст, ки сокинонаш наметавонанд ба воситаи интихоботи озоду шаффоф намояндагони худро интихоб намоянд.

12/19 Дар ҳамлаи маргбори рӯзи 29-уми июл, ки дар ҳудуди ноҳияи Данғараи вилояти Хатлон иттифоқ уфтод, ду ҷаҳонгарди амрикоӣ низ кушта шуданд.

13/19 Вазорати корҳои хориҷии Амрико вазъи ҳуқуқи инсонро дар Тоҷикистон танқид карда, гуфт, ҳукумат ба мисли солҳои пешин монеи гуногунандешии сиёсӣ шудааст. Вазорати умури хориҷии Тоҷикистон интиқоди Амрикоро беасос номид ва онро як навъ мудохила ба корҳои кишвар хонд. (Дар акс: Сафири пешини Амрико Элизабет Миллард ва ҳуқуқдони шинохтаи тоҷик Ойниҳол Бобоназарова)

14/19 Тоҷикистон ба суханони Ҷо Байден, президенти Амрико, норозигӣ кард. Байден бо ишора ба чархи ҳавопаймо овезон шудани чанд сокини Афғонистон барои баромадан аз он кишвар гуфт, агар дар Тоҷикистон ҳам ҳавопаймо меомаду эълон мекард, ки касе бо мо ҳампаймон аст, савор шавад, одамон ба чархи ҳавопаймо мечаспиданд. Вазорати корҳои хориҷии Тоҷикистон ба сафири Амрико дар Душанбе нота дод.

15/19 Департаменти давлатии Амрико гуфт, “аз дидани он хушҳолем, ки интихоботи президентии Тоҷикистон дар давраи пандемияи пуразоби ҷаҳонӣ орому осуда ва ботартиб гузашт. Аммо ҳамоно ислоҳоти муҳиме бояд амалӣ карда шавад, ки аз ҷониби САҲА/ODIHR барои кафолати шароити зарурии интихоботи демократӣ тавсия шудааст.”

16/19 Аз соли 2016, бори панҷум, Вазорати умури хориҷии Амрико Тоҷикистонро ба гурӯҳи кишварҳои

17/19 Иёлоти Муттаҳида барои мубориза бо бемории COVID-19 ва пайомадҳои он ба Тоҷикистон беш аз 12 миллион доллар ва тақрибан 2,5 миллион воя ваксина додааст.

18/19 Ҳукумати Амрико ба мардуми Тоҷикистон ба маблағи 75 миллион доллар ёрии башардӯстона, аз ҷумла хӯрок, либос, дору, таҷҳизоти пизишкӣ ва ёрии молӣ расонд. Ба кишоварзон 130 миллион доллар ва барои ҳифзи саломатии аҳолӣ беш аз 230 миллион доллар дод. Дар доираи барномаҳои мубодилаӣ 3400 нафар аз Тоҷикистон ба Амрико сафар кардаанд.

19/19 Тоҷикистону Амрико дар бахшҳои тиҷорату иқтисод, ҳамкории ҳарбӣ-техникӣ, мубориза бо терроризм ва қочоқи маводи мухаддир 34 санад имзо кардаанд.