"Мусиқии Ғарб аз ақл бармеояд, мусиқии Шарқ аз дил"

Ин барнома «Эҳдо ба Наргис» унвон дорад ва муаррифи албоми ҳамном аст, ки ба Наргис Бандишоева, овозхони фақиди бахшида шуда, гурӯҳи латвиягӣ таронаҳои ӯро дигарбора хондаву сабт кардааст. Ва ин севвумин албоми «Барака» аст, ки ба забони тоҷикӣ садо медиҳад. Сафари гурӯҳ ба Тоҷикистон бо ибтикори ширкати «Ориёно – Медиа», пуштибонии молии ТАЛКО ва дастгирии иттилоотии сомонаи «Tonight.tj» сурат гирифтааст.

Қабл аз консерт, хабарнигори «Озодӣ» бо роҳбари ин гурӯҳ Дмитрий Евсиков вохӯрд ва нахуст аз ӯ аз таърихи «Барака» ва чунин номгузорӣ шудани он пурсид:

Дмитрий Евсиков: Воқеан, аз ҳама сахт ном бурдани ин нуқта аст, ки аз он ҳама шурӯъ шуд. Дар оғоз идея буд, аммо роҳандозии он мушкилот дошт. Замоне пухта расидам, аввалин гурӯҳи навозандагонро ҷамъ оварда, дар оғоз оҳангҳои ҷазро иҷро мекардем. Бояд гӯям, ки бобои ман дар Литва ҷазро аз ҳамин радиоҳои он замон мамнӯъ - «Озодӣ» ва ВВС омӯхта буд. Аввалин робитаи ман бо Шарқ замоне иттифоқ афтод, ки дар маҳфилҳои мусиқӣ «рақси шикам»-ро дидам ва ин идея ба сарам омад, ки оҳангҳоро зинда сароем, чун ҳама фонограмма буд. «Барака» ҳамон баракате, ки шумо мегӯед, файзу нафаси зиндагӣ аст. Соли 2000 ташкил шуд. Он ҳам замоне, ки филми сӯфиёнаи коргардон Рон Фрике-«Барака»-ро тамошо кардам ва ба ин расидам, ки бо Шарқ набояд бо мусиқии маъруф, назири «рақси шикам», балки бояд бо ягон идеяи жарфтар робита пайдо кард.

Озодӣ: Ошноии Шумо бо мусиқии тоҷикӣ аз куҷо оғоз шуд?

Дмитрий Евсиков: Ҳамон замон, тавре мегӯянд, чун шогирд пухт, устод ҳам пайдо мешавад, банда ба Санкт-Петербург назди дӯстам олими забардаст Сергей Завялов, ки Бадахшони Тоҷикистонро таҳқиқ карда, аввалин намунаҳои мусиқии онро нашр кардааст, омадам. Чун андешаҳои маро шунид, гуфт, ту омода шудаӣ, ки мусиқии беҳтареро иҷро кунӣ. Он замон дар хонаи Сергей як тоҷикписаре ба сар мебурд, ки Осиб Файзуллоев ном дошт, ҳоло дар Коллегияи адвокатҳои Маскав кор мекунад ва ӯ ба ман як диск ҳадя кард. Ин диски гурӯҳи «Шамс» буд, ки таронаҳои мардумии Помирро дарбар мегирифт. Чун гӯш кардам, ҳамчун як инсони ғарбӣ боварам намеомад, ки ҳамчунин мусиқӣ ҳам дар ҷаҳон вуҷуд дорад. Зуд навозандагонро ҷамъ кардам ва онҳо ҳам таронаҳоро гӯш карда, хуш карданд. Гуфтам, бачаҳо ман пуле надорам, ки барои ин сабт диҳам. Онҳо гуфтанд, мушкиле нест. Ҳамин тавр, албоми аввал – «Ремикси ҷазии мусиқии халқии Помир»-ро сабт кардем. Пас аз ин ба таронаҳои Муборакшоҳ Мирзошоев руҷӯъ кардам. Хеле афсӯс мехӯрам, ки ӯ барҳаёт нест. Ӯ овозхони бузургест. Ин ду албом вокуниши ҷиддие ба бор оварданд ва мардум ҳам ба гурӯҳе бо номи «Барака» таваҷҷӯҳ карданд.

Озодӣ: Ва ҳоло албоми таронаҳои Наргис Бандишоевро омода кардед. Ӯро чӣ гуна дарёфтед?

Дмитрий Евсиков: Вақте албоми Муборакшоҳро дар Санкт-Петербург муаррифӣ мекардем, касе ба духтарам Дейвика, оне, ки овозхони гурӯҳи мо аст, як имейл зад ва он ҷо таронае буд ва «Наргис Бандишоева мехонад» унвон дошт. Воқеан, ман он қадар ба Шарқ дилбастагӣ дорам, ки номи духтарам ҳам ҳиндӣ аст. Дейвика Рани, аввалин ҳунарпеши зан дар синамои Ҳинд, аз авлоди Робиндронат Такур ва ҳамсари Святослав Рерих буд. Хулоса, аввалин таронае, ки аз Наргис гӯш кардем, «Дар ин шаб мастум» бо оҳанги Олег Фезов буд. Ростӣ, ашк аз чашмонамон рехт. Хеле таасуфовар аст, ки ин духтар дар айни камолоти хеш дунёро тарк кард. Худо биёмурзадаш. Пас аз ин чандин таронаи дигари ӯро пайдо кардем. Бо онҳое, ки ӯро мешинохтанд, Далер Назаров, Олег Фезов, Парвин Юсуфӣ, Иқбол Завқибеков ва дигарон тариқи интернет тамос гирифтем, то дар бораи Наргис қисса кунанд. Кӣ буд, чиро дӯст медошт, кадом таронаҳоро хуш дошт, чиро нахонда буд, ки мо хонем. Ман пагоҳ бо модари ӯ мулоқот дорам ва пеши пояш меуфтаму мегӯям: «Ман пеши Шумо духтарамро овардам, ки таронаҳо Наргисро мехонад». Қисса кӯтоҳ, дар бораи Наргис иттилои зиёд ҷамъ овардем. Мо аз хонданҳои ӯ ва он чӣ дар бораи ӯ мегуфтанд, сахт ба ваҷд омада будем. Албом омода шуд, аммо мушкили молӣ пеш омад барои нашри он. Аммо чӣ мегӯед, ба тасодуф ё бе тасодуф, кори Худо буд, ки вақте дар як консерт дар Рига таронаҳои ғарбии худро иҷро мекардем, барандаи шиносам хоҳиш кард, то ягон таронаи шарқӣ хонем. Дейвика ду тарона аз Муборакшоҳ хонд. Он замон ман пай бурдам, ки як нафар дар толор бо қиёфаи шарқӣ нишаста, мегиряд. Пас аз анҷоми консерт ӯ ба назди мо омада, худро як тоҷири эронии муқими Люксембург муаррифӣ кард ва гуфт, ки имконоти хуби молӣ дорад ва ҳар қадаре хоҳем, моро дастгирӣ мекунад, чун мехоҳад ба рушди фарҳанги форсӣ мусоидат кунад. Худи пагоҳи он рӯз мо маблағи он касро гирифтем ва дар Маскав албомро нашр кардем. Ва ҳоло бо кӯмаки дӯстон дар Душанбе ҳам нашр шуд.

Озодӣ: Сабаби ба мусиқии тоҷикӣ рӯ овардани Шумо чӣ аст? Чӣ вижагие дар ин мусиқӣ аст, ки ба Шумо мақбул афтодааст?

Дмитрий Евсиков: Ба Шумо мегӯям, ки банда мусиқии зиёдеро гӯш мекунам, рок, ҷаз, хулоса, мухталиф. Аммо як чиро мегӯям: мусиқии Ғарб аз ақл бармеояд, мусиқии Шарқ аз дил. Дар Ғарб метавон аз рӯи ақл мешавад мураккаб навохт, чизҳои мураккаб эҷод кард, ки касро дар ҳайрат оварад, аммо кам таронае аз дил бармеояд. Он чӣ ман аз Муборакшоҳ, ё Наргис шунидам, ҳамагӣ аз дил баромадаанд. Сад дар сад итминон дорам, ки маҳз мусиқии тоҷикии помирӣ шумо аз дил бармеояд, на аз ақл.

Озодӣ: Бубинед, тавре гуфтед, дар Ғарб бештар технову року ҷазу дигар мусиқиҳои, ба қавле, «зану барзан»-ро хуш доранд, бахусус ҷавонон. Мешавад гуфт, ки ҳоло дар Шарқ ҳам қариб чунин аст. Пас Шуморо, ки дар Рига кор мекунед, кӣ гӯш мекунад ва он ҳам бо забони ноошно?

Дмитрий Евсиков: Дар Рига мо аз рӯи меъёрҳои он шаҳр як доираи бузурги шунавандагонро дорем. Масалан, дар Питер моро қабул накарданд. Аммо дар Рига моҳона то 500 ва ҳар ҳафта 200 нафарро метавонем ҷамъ орем. Инҳо аслан одамоне ҳастанд, ки завқи баланди эстетикӣ доранд. Забонро намефаҳманд, аммо аз мусиқӣ ҳаловат мебаранд. Як мисол меорам. Як ширкати истеҳсолгари либоси таг моро даъват кард. Он ҷо ҳама буданд, ҳатто масхарабозҳо. Дар майдон барнома мерафт, аммо мардум ҳар яке ба кори худ бо суҳбати худ машғул буд. Аммо вақте мо як таронаи Муборакшоҳро иҷро кардем, ҳама хомӯш шудан нишастанд ва моро гӯш карданд. Ана ин ҷо афсун рух медиҳад ва суҳбати шунавандаву навозанда оғоз мешавад.

Озодӣ: Хуб, чанд сол аст, ки бо мусиқиву мардуми тоҷик сарукор доред. Ва дар пасманзари таблиғоте, ки дар расонаҳои русӣ дар бораи тоҷикон мешавад, чӣ таърифе аз ин мардум пайдо кардед?

Дмитрий Евсиков: Медонед, як чиро мегӯям, хеле зиёд бо помириҳо ва намояндагони диаспораи тоҷикон дар Русия мулоқот доштам. Як чиро мегӯям: тоҷикон бузургиеро, ки доранд, дарк намекунанд. Инро дарк намекунанд, ки мисли онҳо дар ҷаҳон миллате нест, ба ин ростӣ, софдилӣ ва нотакрорӣ. Ман зодаи Ғарбам, аммо мисли тоҷик инсонвор ба рӯи як ҳамватан ё шиноси худ он гуна оғӯш кушода наметавонам, ки як тоҷик метавонад. Муносибатҳои инсонӣ, ки олуда нашудаанд, дар миёни тоҷикон ҳифз шудааст. Ин, ки зидди онҳо таблиғот ҳаст, ҳарзагӯие беш нест. Ростӣ, ман аҳли санъатам ва ин сиёсатҳоро наметавонам дуруст таҳлил кунам. Аммо метавонам ин софу соддагии руҳу ҷони тоҷикро тариқи таронаҳои онҳо ба Ғарб расонам. Он чӣ дар Хоруғу Тоҷикистон дидам, маро гӯё бори дигар аз сайри руҳонии фолклору таронаҳои Муборакшоҳу Наргис гузаронд. Он чӣ, ки дидам, миллиардҳо маротиба бештар аз интизориҳои ман буданд.

Озодӣ: Агар махфӣ набошад, аз ин ба баъд боз албомҳои тоҷикии Шумо нашр хоҳанд шуд ва агар ҳа, кадом таронаҳоро аз кӣ хоҳед хонд?

Дмитрий Евсиков: Ин ҷо ягон сирре нест. Ман тасмим гирифтаам аз ин ҷо як бастаи бузурги таронаҳои қадиму ҷадиди тоҷикро бо худ ба Рига барам. Он ҷо ҳамаро гӯш карда, пушти сабтҳои нав хоҳам шуд. Ман сад дар сад итминон дорам, ки он чӣ кардем, ҳанӯз оғози кор аст. Аммо инро таъкид мекунам, ки мо ба ҳеҷ касе аз навозандагону овозхонони тоҷик монеа шуданӣ нестем. Мо танҳо он таронаҳеро мегирем, ки дарвоқеъ зебоянд ва бо онҳо кор хоҳем кард.

Озодӣ: Дмитрий, бардошти ман аз фаъолиятҳои Шумо дар мусиқӣ ин аст, ки он маоши зиндагии Шуморо таъмин карда наметавонад. Ё хато мекунам?

Дмитрий Евсиков: Бале, хато намекунед. Ростӣ, мисли як сӯфӣ зиндагӣ мекунам. Аслан суратгир – фотграф ҳастам. Ягон супориш мегирам, ки ягон маросимро аккосӣ кунам, ё аксҳоро омода карда, ба ҷойҳои лозимӣ мефурӯшам. Аммо мусиқӣ ҳам то ҷое барои ман даромад меорад, аммо ман дар мусиқӣ мекӯшам як тавозуни руҳониву моддиро пайдо кунам. «Барака» як тарҳи ғайритиҷоратӣ аст. Дар шабнишиниҳое, ки фарҳангӣ ҳастанд, бепул баромад мекунем, аммо дар маҳфилҳои хосу тиҷоратӣ бепул намехонем.

Озодӣ: Гурӯҳи Шумо аз киҳо иборат аст?

Дмитрий Евсиков: Дар умум, бо мо ҳудуди 20 навозанда ҳамкорӣ мекунанд, ки аз тамоми миллатҳои Латвия – латишҳо, русҳо, яҳудиҳо, сиганҳо ва дигарон намояндагӣ мекунанд. Мансубияти диниашон ҳам мухталиф аст. Аммо ҳамагӣ бо кору боре машғуланд ва низ мисли ман мусиқиро роҳи зиндагии худ медонанд, на манбаъи даромад.

Озодӣ: Ба Тоҷикистон боз хоҳед омад?

Дмитрий Евсиков: Бале, соли оянда дар Бадахшон бо ибтикори Самандар Пӯлодов фестивали «Боми ҷаҳон» баргузор мешавад. Моро даъват кардаанд ва мову Шумо боз вомехӯрем.