Волидони баъзе аз наваскарон дар Тоҷикистон мегӯянд, ки фарзандони худро зери фишор ба хидмати ҳарбӣ фиристодаанд, вале ба далели пеш наомадани мушкил дар кору зиндагияшон тафсилот намедиҳанд ва номи худро ошкор намекунанд.
Даъвати баҳории ҷавонон ба артиши Тоҷикистон якуми апрел оғоз ёфт ва то охири моҳи май идома мекунад. Намояндагони вилояти Хатлон ва баъзе аз шаҳру ноҳияҳо дар рӯзи аввали даъват хабар доданд, ки нақшаро пурра иҷро кардаанд.
Гурӯҳе аз волидон рӯзи 2-юми апрел дар назди яке аз қисмҳои ҳарбӣ дар Хатлон ҷамъ шуда, мунтазири дидор бо фарзандонашон буданд.
Корбарони Радиои Озодӣ бо фиристодани навор аз даромадгоҳи қисми ҳарбӣ гуфтанд, ки волидон мехоҳанд, баъд аз аввалин шаби хизмати аскарӣ бо аҳволи фарзандонашон ошно шаванд.
“Ин аҳволро бин. Навбат. Намегузоранд, ки бинем. Мардум ба хабаргирии наваскарон омаданд. Падару модарон бо чи ҳоли зору гиря нишастаанд. Аз соати панҷ ё шаши субҳ омаданд. Хабаргирӣ намемонанд,” – гуфт яке аз корбарон.
Ба гуфтаи онҳо, касе аз фармондеҳони қисми ҳарбӣ низ берун наомадаанд, сабабро шарҳ диҳанд. Дар гузашта наваскарон аз се моҳ то ним сол дар шароити "қарантина" гузошта мешуданд, ки ҳама гуна дидору мулоқот бо афроди берун аз қисмҳои ҳарбиро манъ мекард. Яке аз волидайни наваскарон гуфт, барояшон чунин маълумот дода нашудааст ва мехоҳанд, бо дидани писари худ нигарониҳояшон бартараф шавад.
Дар даъватҳои гузашта аз “сарбозшикор” ё бо истифода аз нерӯ бурдани ҷавонон ба артиш хабарҳои зиёде мерасид. Ба иттилои расмӣ, танҳо дар соли 2023-юм 11 касро дар робита ба “сарбозшикор” ба ҷавобгарӣ кашиданд. Аз инҳо 9 нафар корманди комиссариат, як пулис ва як муовини раиси ҷамоат будаанд.
Додситони ҳарбии Тоҷикистон Фирдавс Ҳаётзода дар моҳи марти имсол талаб кард, ки аз шеваҳои ғайриқонунии ҷалби сарбозон ба артиш пешгирӣ шавад.
Баъзе аз волидон соли гузашта шикоят карда буданд, ки мақомот ба онҳо бо ҳар васила, аз ҷумла буридани сими барқу бастани дари масҷид ва бозпурсии тӯлонӣ фишор меоранд, то фарзандони муҳоҷир ё донишҷӯйи худро барои рафтан ба артиш аз Русия ба Тоҷикистон баргардонанд.
Ҷавонон далели фирор аз артишро ба шароити нохубу "дедовшина" ва марги мармузи баъзе аз сарбозон пайванд медиҳанд.
Омбудсмен ё Ваколатдори ҳуқуқи инсон дар Тоҷикистон низ дар гузорише гуфтааст, дар соли 2023 марги 40 сарбоз дар артиш сабт шуд. Аз ин шумора, ба эътирофи Омбудсмен, 8 маврид худкушӣ буда, "6 нафар аз беморӣ фавтиданд".
