Ҳодиса
Соат ба соат. Ҷараёни воқеа дар зиндони Ваҳдат. Таҳқиқи Радиои Озодӣ
Дар зиндони шаҳри Ваҳдат шоми 19-уми май чӣ воқеа рух дод? Оё ин ошӯб буд ё намоиши мақсаднок ва ё талоши фирор аз маҳбас? Тафтиши воқеа ба куҷо расидааст? Шоҳидон чӣ мегӯянд? Ин ҳама дар гузориши таҳқиқотии Радиои Озодӣ.
Як чиз ошкор гашт, ки дарёфтани маълумоти дақиқ аз дохили маҳбас мушкилтарин кор аст. Он ҳам дар бораи ошӯбе, ки дар борааш садҳо овозаву гумон ва тахмин паҳн шудааст. Дар ин самт гурӯҳи махсуси Додситонии кулли Тоҷикистон, ки ҳодисаро таҳқиқ мекунад, ёфтаҳои худро дорад. Наздикони маҳбусон низ дар ин байн аз пайвандони худ қиссаҳое шунидаанд. Бархе аз маълумотро аз зиндонбонҳои феълӣ ва собиқ гирифтем. Ба ҳам пайвастани порчаҳои гуногун шояд манзараҳои шаби 19-уми майро бозсозӣ кунад, вале пешопеш бояд гуфт, қисми зиёди ин маълумотро ба таври мустақилона ва бетарафона санҷидан, тасдиқ ё рад кардан номумкин аст.
Барои намуна, як манбаи огоҳ ба шарти ифшо нашудани номаш ба Радиои Озодӣ гуфт, дар асл нақшаи ошӯбро дар зиндони Ваҳдат Зариф Зарипов ном маҳбусе омода кардааст, ки бо иттиҳоми узвият дар гурӯҳи мамнӯи "Ансоруллоҳ" зиндонӣ гашта, се сол пеш аз маҳбаси Хуҷанд ба Ваҳдат интиқол ёфта буд. Вале ба ӯ муяссар нагаштааст, ки оғозбахши ошӯб бошад.
Ба ҷойи ӯ ошӯбро Маҳмадулло Шарипов, Саъдулло Казаков ва Руҳулло Ҳасанов, се маҳбусе оғоз кардаанд, ки бо иттиҳоми узвият дар созмони тундрави “Давлати исломӣ” дар зиндон буданд. Узвияти онҳо дар ин гурӯҳ ва ризо буданашон ба ҳукми додгоҳ дастрас нагаштааст.
Беҳрӯзи Гулмурод, писари Гулмурод Ҳалимов, полковники фирории тоҷик ва Фахриддин Гулов, аз наздикони ӯ нафарони дуюм буданд, ки ба онҳо пайвастанд ва дар сафи пеши ошӯб қарор гирифтанд. Ин ҳам маълум нест, ки рӯзи ошӯб ба 19-уми май таъйин шуда буд ё ҳодисаи ногаҳонӣ раванди воқеаро бадоҳатан ба чархиш овард.
Ифторе, ки ба хоку хун омехт
Соати 19:20. Маҳбусон, аз ҷумла Маҳмадулло Шарипов, Саъдулло Казаков ва Руҳулло Ҳасанов дар "Хлебник" (ҷойе, ки маҳбусон барои худ хӯрок омода мекунанд) зоҳиран барои ифтор омодагӣ медиданд. Бурҳониддин Муродов, Абдуҷаббор Ҳалимов ва Маҳмуд Асоев, се нозири зиндон онҳоро назорат мекарданд. Ҳамин лаҳза миёни яке аз ин се маҳбус бо нозире ба сари соати оғози ифтор баҳс сурат мегирад. Маҳмадулло Шарипов, Саъдулло Казаков ва Рӯҳулло Ҳасанов бо кордҳое, ки аллакай дар "Хлебник" пинҳон карда буданд, ба се нозир ҳамла меоранд ва дигаронро низ даъват мекунанд.
Ин се нафар бо иттиҳоми қасди пайвастан ба ДИИШ (моддаи 32-401) гунаҳкор дониста мешуданд. Аз ҷумла, Руҳулло Ҳасанов, дар шаҳри Бишкеки Қирғизистон, қабл аз парвоз ба Туркия боздошт шуда буд. Падари ӯ дар шаҳри Ваҳдат мағоза дорад ва сатҳи зиндагии онҳо хуб арзёбӣ мешавад. Ҳасанов соли 2016 ба мӯҳлати 12,6 сол ҳукми зиндон гирифта буд. Тан додани ӯ ба айбнома маълум нест.
Шарҳ: "Хлебник” - дар дохили зиндони шаҳри Ваҳдат маконе буд, ки ғайрирасмӣ аз ҷониби чанд маҳбус бунёд шудааст. Дар он ҷо хилофи оинномаи зиндон маҳбусон бо маҳсулоте, ки аз пайвандонашон мерасид, барои худ ғизо омода мекарданд. Дар дохили "Хлебник" - кордҳои нӯгбурида ва бо бандҳои қавии ба дарозии ним метр баста вуҷуд дошт. Писари Гулмурод Ҳалимов, Саъдулло Казаков ва Маҳмадулло Шарипов дар гурӯҳе буданд, ки бештар Руҳулло Ҳасанов бо маводи ғизоӣ таъмин мекард. Мақомот ташкили чунин як маконро хилофи қонун донистанд ва яке аз сабабҳои барканории Мирзо Аминзода, додситони назорати иҷрои қонунҳо дар муассисаҳои ислоҳии шаҳри Душанбе ва муовини ӯро ба нодида гирифтани мавҷудияти чунин як макон рабт медиҳанд.
Ҳуҷум ба ҷаримагоҳ ва раҳоии Зариф Зарипов
Соати 20:00. Се нозири маҳбас бо эҳтимоли зиёд дигар зинда набуданд. Гурӯҳи маҳбусон, ки шуморашон тақрибан дар ин лаҳза ба 15-20 нафар мерасид, ба ҷаримагоҳ ҳамла мекунанд. Аз ҷаримагоҳ онҳо гурӯҳи 8-нафараеро озод мекунанд, ки гӯё бо раҳбарии Зариф Зарипов, маҳбуси дигар нақшаи ошубро тарҳрезӣ карда буданд.
Шарҳ: Тақрибан як ҳафта пеш Маҳмад Абдуллоев, раиси зиндони шаҳри Ваҳдат хабари нокомиле дарёфт кард, ки Зариф Зарипов бо гурӯҳе аз ҳамроҳонаш нақшаи ҳамла ба нозирони маҳбасро дорад. Онҳо боздошт ва ба ҷаримагоҳ интиқол ёфтанд, вале ҳеч далеле, ба ҷуз ҳарфи як хабаррасон дар бораи ошӯб пайдо нашуда буд. Зариф Зарипов, сокини ҷамоати Палдораки ноҳияи Масчо бар асоси 9 моддаи Кодекси ҷиноӣ ва узвият дар гурӯҳи тундрави “Ансоруллоҳ” ба 25 соли зиндон маҳкум шуда буд. Ӯро соли 2016 пас аз фирори чанд маҳбуси узви гурӯҳи “Ансоруллоҳ” аз маҳбаси Хуҷанд ба зиндони Ваҳдат интиқол доданд.
Зариф Зарипов, ки гуфта мешавад, таҷрибаи ҷанг дар сафи гурӯҳи тундрав дар Афғонистонро низ дошт ва ахиран ба ақидаҳои ДИИШ майл пайдо карда буд, зиндонии хатарнок дониста мешуд. Дар ҳодисаи фирори маҳбусони зиндони Хуҷанд гумонбар буд, вале далеле барои гунаҳкории ӯ пайдо накарданд. Мақомот мегӯянд, тақрибан се моҳи охир ӯ ба ташвиқ машғул буд. Ба Саъдулло Казаков, Маҳмадулло Шарипов ва Руҳулло Ҳасанов чандон машкук набуданд. Тафтишот бар ин аст, ки бо дастури Зариф Зарипов Руҳулло Ҳасанов аллакай дар “Хлебник” аз берун чанд корд дастрас карда буд ва бо шикастани бандҳо кордҳои ин макон низ дар дасти онҳо қарор дошт.
Ба ҷаримагоҳ интиқол додани Зариф Зарипов ва чанд ҳамроҳаш далели аслии дар сари кор мондани Маҳмад Абдуллоев, раиси тозатаъйини зиндон шуд. Ин амали ӯро мақомот ҳамчун огоҳӣ ва талоше барои пешгирӣ аз ошӯб баҳо доданд.
Фирори панҷ нозир аз ҳамлаи маҳбусон
Соати 20:15. Зариф Зарипов ва ҳамроҳонаш аз ҷаримагоҳ озод шуданд. Онҳо дунболи панҷ нозире медавиданд, ки аз тарс гурехта буданд. Зариф Зарипов фармон медод. Ба гуфтаи мусоҳибони Радиои Озодӣ, аз сабти наворҳои ҳодисаҳо дар зиндон муфаттишон дидаанд, ки Беҳрӯзи Гулмурод берабт ва номаҳфум бо корд ба дару девор мезанад ва матоеро гирди сараш давр мезанонад. Он лаҳза бархе аз маҳбусон ба воқеа сарфаҳм намерафтанд. Нозирон ба самти беморхонаи маҳбас рафтанд ва вориди утоқе шуда, дари худро аз дохил бастанд. Маҳбусон ин лаҳза ду тақсим шуданд. Қисме дунболи нозирон ва қисми дигар маҳбусонеро ҷустуҷӯ мекарданд, ки хилофи хостаҳои онҳо дар зиндон амал мекарданд ва ё ба амалкардҳои онҳо эътироз доштанд.
Соати 20:27. Тирезаи утоқе, ки панҷ нозир пинҳон шуда буд, шикастанд ва латтапораҳоеро бо спирт олуда карда, оташ зада, ба дохили ин утоқ ҳаво доданд. Нозирон сандуқҳои оҳанинро зери тирезаи хурд, ки одам тариқи он ворид шуда наметавонист, гузоштанд ва латтаҳои оташгирифта рӯйи онҳо афтоданд. Утоқи раиси маҳбасро шикастанд, вале ин лаҳза ӯ сари кор набуд. Чун талоши куштани панҷ нозири маҳбас натиҷа надод, онҳо пас гаштанд.
Шарҳ: Аз рӯйи қоидаи зиндон нозирон дар дохили маҳбас бо худ силоҳ намегиранд. Ҳангоми ворид шудан ба утоқи зисти маҳбусон силоҳҳои худро месупоранд ва танҳо бо худ чӯбдаст (дубинка) мегардонанд.
Ҷустуҷӯи Зайд Саидов ва Рустами "Хаммер"
Соати 20:40. Махсуми Абдусаттор, узви Ҳизби феълан дар кишвар мамнӯи наҳзати исломӣ, Саид Қиёмиддини Ғозӣ, узви собиқи ин ҳизб ва Сайидмаҳдихон Сатторов (“Шайх Темур”) кушта шуданд. Ба гуфтаи намояндаи тафтишот, "Шайх Темур” ва Қиёмиддини Ғозӣ бо иттиҳоми “муртад” будан кушта шудаанд. Далели қатли Махсуми Саттор гӯиё ин дониста мешавад, ки борҳо бо афроди наздик ба Зариф Зарипов баҳсҳои тунд дошт.
Шарҳ: Мухолифон, аз ҷумлаи Кумитаи шаҳрвандӣ, наҷоти гаравгонон ва зиндониёни сиёсӣ, як созмони наздик ба мухолифин, иддао дорад, ки ошӯб бо ҳадафи “аз байн бурдани чеҳраҳои маъруфи шинохтаи мухолифин” тарҳрезӣ шудааст. Ба гуфтаи онҳо, гӯиё Саттор Каримов, узви зиндонии ҳизби дар кишвар мамнӯи наҳзати исломӣ аз дасти тундгароён наҷот меёбад, вале баъдан, кушта мешавад.
Тарафдорони ин ақида акси Саттор Каримовро нашр кардаанд, ки дар пешонӣ ва сару гарданаш осеб дида мешавад. Ташхиси ин ки ин осебҳо аз корди ошӯбгарон бардошта шудааст ва ё чизи дигар, ғайриимкон аст. Аммо гуфта мешавад, зарбаи марговар ба Саттор Каримов замоне расид, ки ӯ худро аз дасти ошӯбгарон раҳо кард ва берун омад. Дар ин байн ӯро аз пушти сар бо чизи вазнин задаанд.
Соати 20:50. Дар ин ҳангом аллакай мақомот аз ошӯб дар зиндон хабардор шуда, ҳодисаро барои аз кадом зовия амал кардан ташхис мекарданд. Гурӯҳ бо раҳбарии Зариф Зарипов Зайд Саидов, соҳибкори маъруф ва Рустам Ҳайитов, маъруф бо лақаби "Хаммер"-ро ҷустуҷӯ мекарданд.
Шарҳ: Ду манбаъ гуфтанд, ки Рустам Ҳайитов ва чанд маҳбуси дигар бо онҳое, ки акнун ошӯб бардошта буданд, дар гузашта ихтилоф доштанд ва борҳо дар "Хлебник" сари масоили гуногун баҳс кардаанд. Рустам Ҳайитов борҳо ақидаҳои онҳоро ба боди масхара кашида, ҳатто ба унвонии Абубакри Бағдодӣ, "халифа"-и худхонда дашном фиристода будааст. Зайд Саидов ҳеҷ гоҳ онҳоро ҷиддӣ намегирифт ва ақидаҳояшонро нодуруст унвон мекард.
Зайд Саидовро кӣ наҷот дод?
Соати 20:45. Рустами “Хаммер” фирор карда, дар ошёнаи болои зиндон пинҳон шудааст. Шоҳидон ба мақомот нақл кардаанд, ки ошӯбгарон аз ҳама бештар ӯро бо асабоният ҷустуҷӯ карданд, вале то лаҳзаи вуруди гурӯҳи зудамал ӯ тавонистааст аз чашмҳо пинҳон бимонад. Замоне, ки ин гурӯҳ Зайд Саидовро ҷустуҷӯ мекард, Муқимҷон Табаров, сарояндае, ки бо иттиҳоми қочоқи маводи мухаддир дар зиндон аст, ӯро пушти сандуқе пинҳон кардааст.
Шарҳ: Муқимҷон Табаров, ки дар филми “Беҳуда хорам мекунӣ...” нақши асосиро бозидааст ва соле пеш бо иттиҳоми даст доштан дар гардиши маводи мухаддир боздошт ва зиндон шуда буд, бо тела додани сандуқ ба кунҷи девор соҳибкори зиндониро пинҳон мекунад. Зайд Саидов ҳангоми талоши фирор ва пинҳон шудан осеб дидааст.
Соати 20:20. Гурӯҳи зудамал аллакай пас аз ним соати сар шудани нооромиҳо гирди зиндонро муҳосира карда буд.
Талоши берун шудан аз маҳбас
Соати 21:00. Гурӯҳи зудамал дар девори дуюм бо гурӯҳи зиндониҳое, ки талоши берун шудан доштанд, рӯ ба рӯ шуд. Ба гуфтаи мақомот, ба талаби таслим шудан гӯш надоданд ва мавриди ҳамла қарор гирифтанд. Ҳеҷ нафар аз маҳбусони фирорӣ имкони берун шудан пайдо накард. Ҷустуҷӯ ва ба истилоҳи мақомот “безарар” кардани ошӯбгарон тақрибан то соати 22:00-и шаби 19-уми май давом кард.
Шарҳ: Ба гуфтаи манобеи Радиои Озодӣ, аз ошӯбгарон телефонҳои ҳамроҳ дарёфт шудааст. Тафтиши симкорти яке аз ин телефонҳо ва барномаҳои дохилии он иртиботи бархе аз зиндониён бо афроди марбут ба гурӯҳҳои тундравро нишон медиҳад. Шахсияти онҳое, ки бо саркардаҳои ошӯби зиндони Ваҳдат тамос доштанд, маълум нест. Ҳеҷ далеле, ба мисли сабти видео, аудио ё паёми хаттӣ, ки анҷоми ошӯбро ба онҳо созмони тундрави ДИИШ фармон дода бошад, вуҷуд надорад. Мақомот фарзияи дасти ДИИШ будани ошӯбро бар асоси шоҳидии чанд маҳбусе эълон карданд, ки зинда боздошт намудаанд. Аксари ошӯбгарон ва тарафдорони онҳо кушта шудаад.
Чанд натиҷа
Гурӯҳи тундрави ДИИШ масъулияти ин ошӯбро бо гузашти беш аз ним моҳ бар дӯш гирифт. Агар ошӯб кори он буд, чаро бо чунин дерӣ аз худ паём дод? Дастури мустақими ошӯб аз ҷониби ин созмони ваҳшатафкан собит нашудааст, вале таъсири мафкураи он нақш бозидааст.
Мухолифони тоҷики муқими Аврупо мегӯянд, ҷолиб аст, ки ҳам дар изҳороти мақомоти тоҷик ва ҳам дар изҳороти ДИИШ калимаи “муртад” истифода шудааст. Бо пеш овардани ин монандӣ онҳо ба изҳороти мақомоти расмӣ шубҳа мекунанд. Вале ин вожа дар забони диишиён пеш аз ин ҳам садо додааст, ҳарчанд на нисбати афроде, ки гуфта мешавад, онҳо ба қатл расонданд.
Пурсише ба рӯйи бисёр нақлҳо соя меафканад, ки ҳадафи асосии ошӯбгарон чӣ буд? Куштори афроди барояшон номақбул ё фирор аз зиндон барои дар озодӣ ба амал овардани нақшаҳо? Агар ҳадаф фирор буд, табъан куштор ва ошӯб, имкони онро душвортар мекард, чун давлатро ба ҷалби нерӯҳои иловагӣ дар атрофи маҳбас водор менамуд. Агар ҳадаф куштори рақибону номақбулон буд, чаро пайгирона амалӣ нагашт. Он ҳам дар ҳоле, ки ҳокимият дар маҳбас ҳудуди се соат дар дасти ошубгарон буд.
Дар зиндони Ваҳдат беш аз 1,5 ҳазор маҳбус ва аксари онҳо дар казарма ё бинои умумӣ нигаҳдорӣ мешаванд. Маҳбусоне, ки хатарнок арзёбӣ мешаванд, дар утоқҳои алоҳида набуданд. Нигаҳдории маҳбусони маҳкумшуда барои терроризм ва ҷинояткорони дигар дар як ҷо, ба қавли созмонҳои ҳомии ҳуқуқ, заминаҳои таблиғ, мағзшӯйӣ ва низоъро ба вуҷуд меорад. Ба гуфтаи коршиносон, ин ҳодиса барои мақомот як сабақе шудааст, то дар паи ислоҳи низоми зиндонҳо аз сухан ба амал гузаранд.
Ҳамаи хабарҳои имрӯзро дар инҷо бихонед
Як ҳавопаймои бесарнишин дар наздикии Душанбе афтодааст
Як паҳпод (дрон)-и калонҳаҷм, ки бештар ба ҳавопаймоҳои бесарнишини низомӣ шабоҳат дорад, дар шаҳраки Шарораи Ҳисор афтодааст. Ин минтақа дар панҷкилометрии шаҳри Душанбе ҷойгир аст.
Ҳодиса рӯзи 3-юми декабр дар кӯчаи ба номи Карим Девонаи шаҳраки Шарора, дар наздикии минтақаи аҳолинишин, рӯй дод.
Сокинони маҳаллӣ дар суҳбат бо Радиои Озодӣ гуфтанд, "ягон кас ва ягон хона зарар надид".
Ба нақли онҳо, ҳавопаймо ба симчӯби барқ бархӯрда, ба замин задааст.
Дар наворҳое, ки дастраси Радиои Озодӣ шуд, алангаи оташ дар ҷойи ҳодиса намоён аст.
Маъмурони пулису низомиён гирди ҷойи ҳодисаро ҳалқа гирифтаанд.
Нозирони роҳ дар шаҳраки Шарораи Ҳисор тасдиқ карданд, ки "дар фосилаи тақрибан 1 ё 2 километр як паҳпод суқут кардааст ва онро бор мекунанд".
Мақомоти Тоҷикистон ба таври расмӣ ҳодисаро шарҳ намедиҳанд.
Фурудгоҳи низомии Айнӣ дар канори шаҳри Душанбе ва дар ихтиёри Вазорати дифои Тоҷикистон аст. Радиои Озодӣ рӯзи 3-юми барои гирифтани шарҳи расмӣ ба дафтари матбуоти вазорат муроҷиат кард, аммо то ин лаҳза посух нагирифт.
Оташи таниш домани Башор Асадро ҳам гирифт. Дар бораи гурӯҳҳо чӣ медонем?
Оташи танишҳои минтақаӣ дар Ховари Миёна домани Башор Асадро ҳам гирифт.
Дар ҳоле ки ҳукумати Сурия дар бештар аз як соли охир талош карда буд, худро аз даргириҳои Ғазза ва Лубнон дур нигаҳ дорад, пас аз барқарории оташбас миёни “Ҳизбулоҳ” ва Исроил, гурӯҳҳои мухолифи ҳукумати Башор Асад худро зуд ба Ҳалаб расонданд. Ин гурӯҳҳо, ки дар миёнашон ҷангҷӯёни тоҷику узбек ҳам ҳастанд, чӣ собиқа доранд ва идеологияашон чист?
Саид Ҷаъфарӣ, Радиои Фардо
“Таҳрир аш-Шом”
Ин гурӯҳ дар аввал ба унвони “Ҷабҳат-ун-нусра” шинохта мешуд. Шохае аз гурӯҳи “Ал-Қоида” дар Сурия. “Ҷабҳат-ун-нусра” дар соли 2012 дар ҷанги дохилӣ дар Сурия нақши муҳим ва пурранг дошт. Баъд аз сар задани ихтилофҳо, ба шохаҳо ҷудо шуд.
Гурӯҳи нави “Таҳрир аш-Шом” соли 2016 зуҳур кард. Раҳбараш Абумуҳаммад Ҷулонист. Ин гурӯҳи ҷадид иртиботи худро бо “Ал-Қоида” қатъ ва таъкид кард, ки дигар нисбате ба он надорад. Амрико дар соли 2018 “Таҳрир аш-Шом”-ро ба унвони созмони террористӣ муаррифӣ кард. Кишварҳои зиёде низ ин гурӯҳро террористӣ медонанд.
Рӯйкард ё равиши “Таҳрир аш-Шом” ҳамчунон салафӣ аст. Эътиқоди идеологӣ дар раҳбарони он, аз ҷумла раҳбари асосии он Абумуҳаммад Ҷулонӣ, ки қаблан ба унвони фармондеҳи "Ҷабҳат-ан-Нусра" маъруф буд, мушоҳида мешавад. Бо ДОИШ, ки дар шарқи Сурия ҳузур дорад, тафовут дорад. Ин ду дар гузашта ҳатто бо якдигар вориди даргирӣ шудаанд. Аз он ҷо ки “Таҳрир аш-Шом” муддате назорати Идлибро дар ихтиёр дошт, навъи ҳукуматдории онро метавон бештар шабеҳи “Толибон” донист.
“Таҳрир аш-Шом” раҳбари ҳамлаи охир дар Сурия аст, аммо дигар гурӯҳҳои мухолифи ҳукумати Башор Асадро гирдиҳам овардааст, то якҷоя минтақаҳои бештаре аз хоки Сурияро таҳти тасаллути худ дароваранд.
“Артиши озоди Сурия”
Бархилофи гурӯҳҳои исломгаро, “Артиши озоди Сурия” аз фармондеҳони пешини артиш таркиб ёфтааст. Онҳо дар ибтидо рӯйкарди миллӣ доштанд, вале дертар ба “Ихвон-ул-муслимин” гароиш пайдо карданд.
Ин гурӯҳ аз аввали ҷанги дохилӣ дар Сурия мавриди кишварҳои ғарбӣ қарор дошт. Пештар дар манотиқи мухталифе аз Сурия фаъол буд, ҳоло ҳузураш дар гӯшаҳои зери назорати Туркия дар шимоли Сурия маҳдуд аст.
Чаро ҳоло?
Пешравии гурӯҳҳои ситезаҷӯ билофосила пас аз он сурат гирифт, ки оташбаси миёни “Ҳизбуллоҳ”-и Лубнон ва Исроил ниҳоӣ шуд.
“Ҳизбуллоҳ” ва гурӯҳҳои зери назари Эрон, ба монанди “Лашкари фотимиюн”, солҳои охир дар ҷилавгирӣ аз пешравии гурӯҳҳои мухолифи Башор Асад нақши муҳим доштанд. Тайи моҳҳои охир бахши қобили таваҷҷуҳе аз тамаркузи нерӯҳои ниёбатӣ мутаваҷҷеҳи ҷабҳаи Лубнон аст.
Аз сӯйи дигар, аз кор уфтодани амалиёти мавсум ба “меҳвари муқовимат” боис шуд, то ҳамоҳангии ин гурӯҳҳо барои ҷилавгирӣ аз пешравии нерӯҳои мухолифи Сурия бо душвории бештаре рӯ ба рӯ шавад. Артиши Исроил ҳафтаҳои охир марзи Лубнон ва Сурияро бо ҳадафи қатъи иртиботи миёни “Ҳизбуллоҳ” ва гурӯҳҳои вобаста ба Ҷумҳурии Исломӣ бомбаборон кард.
Албатта, дар тӯли чанд моҳи охир таҳаррукоте аз сӯйи гурӯҳҳои мухолифи Башор Асад барои анҷоми амалиёт ва пешравӣ мушоҳида шуда буд, аммо ҳаракати аслӣ пас аз барқарории оташбас миёни “Ҳизбуллоҳ” ва Исроил сурат гирифт.
Равиши Русия чист?
Туркия дар соли 2019 бо номи амалиёти "Чашмаи сулҳ" ба Ҳалаб ҳамла кард. Ҳадафаш дур кардани гурӯҳҳои курд ва эҷоди як минтақаи ҳоил ё буферӣ дар наздикии марзии Сурия бо Туркия буд, то ба гуфтаи Анкара аз ин тариқ битавонад суриҳоро дар онҷо паноҳ диҳад.
Он ҳамла, ки бо танқидҳои густурдаи байнулмилалӣ ҳамроҳ буд, сабаб шуд, дар ниҳоят бо миёнравии Русия созиши хатми ҷанг ҳосил шавад. Ва минтақаи ҳоил дар марзи Сурия ва Туркия эҷод шуда, нерӯҳои Русия дар канори Ҳалаб ҷой гирифтанд.
Ҳамлаи охири ситезаҷӯён ба минтақае сурат гирифт, ки нерӯҳои русӣ ҳам дар онҷо ҳузур доранд, аммо Маскав дар тӯли моҳҳои охир дар қиболи ин таҳаррукот иқдоми хосе анҷом надодааст. Сиёсате, ки метавонад аз даргириҳои муҳимтари Маскав дар Украина ва ё шояд созиши паси пардаи Владимир Путин бо Раҷаб Таййиб Эрдуғон ҳикоят дошта бошад.
Манфиатҳои Туркия
Туркия аз ибтидои ҷанги дохилӣ дар Сурия талош кардааси, ки бо ҳузури густурдатари худ ва нерӯҳои вобаста ба ин кишвар, зимни афзоиши нуфузи минтақаияш, суст кардани гурӯҳҳои курдро чи дар хоки Сурия ва чи дар хоки худаш пеш барад.
Ҳукумати Эрдуғон дар солҳои ҷанги дохилии Сурия ҳамчунин ошкоро хоҳони канор рафтани Башор Асад аз қудрат буд ва аз гурӯҳҳои гуногуни ситезаҷӯ дар ин кишвар ҳимоят мекард.
Вазъияти Эрон
Яке аз марказҳое, ки нерӯҳои низомии Эрон дар Сурия ҳузури фаъол доранд, шаҳри Ҳалаб аст. Дувумин шаҳри бузурги Сурия, ки барои Ҷумҳурии Исломӣ арзиши роҳбурдӣ дорад, то ба воситаи он битавонад масири интиқоли аслиҳаро ба “Ҳизбуллоҳ”-и Лубнон такмил кунад.
Бо ин ҳол, дар ҳафтаҳои охир тамаркузи гурӯҳҳои ниёбатии вобаста ба Эрон беш аз ҳама мутаваҷҷеҳи даргирҳои “Ҳизбуллоҳ”-и Лубнон бо Исроил буд. Дар натиҷа, онҳо фурсати чандоне барои муқобила бо таҳдиди гурӯҳҳои шӯришӣ дар Сурия пайдо накарданд.
Бо зарбаҳое, ки гурӯҳҳои ниманизомии вобаста ба Ҷумҳурии Исломӣ дар тӯли беш аз як соли охир дидаанд, метавон интизор дошт, ки авзоъ барои ҳукумати Эрон дар Сурия низ бадтар шавад.
Манобеъ: "Боим" дар Туркия дастгир ва ба Тоҷикистон оварда шудааст
Иброҳим Сафаров, машҳур бо лақаби “Боим”, сокини 53-солаи шаҳри Душанбе, ки номаш борҳо бо фурӯшу интиқоли маводи мухаддир расонаӣ шудааст, дар Туркия боздошт ва ба Тоҷикистон истирдод шудааст.
Ду манбаи Радиои Озодӣ дар мақомоти тафтишотӣ рӯзи 1-уми декабр гуфтанд, ки Иброҳим Сафаров дар аввали моҳи октябр аз Истанбул ба Душанбе оварда шуд.
“Ӯ ба таъсиси шабакаи фурӯши ҳабҳои экстазӣ” ва “нигаҳдории силоҳ айбдор мешавад,” – афзуд як манбаъ.
Наздикони Иброҳим Сафаров боздошту истирдоди ӯро на тасдиқ ва на рад карданд.
Дар гузашта низ исми Иброҳим Сафаров бештар бо интиқолу фурӯши миқдори бузурги маводи мухаддир расонаӣ шуда буд.
Расонаҳои русӣ аз ӯ “Пабло Эскобари Тоҷик” ном мебурданд. Ӯ соли 2006 дар Русия бо беш аз 200 кило ҳероин боздошт ва ба 19 сол зиндон маҳкум шуда буд. Соли 2020 дар саҳифааш дар Фейсбук хабар дод, ки озод шудааст. Маълум нест, ки Иброҳим Сафаров таҳти чӣ шароит пеш аз муҳлат аз зиндон раҳо шудааст.
“Ӯ пас аз озод шудан ба Туркия рафт ва аз он ҷо як шабакаи фурӯши маводи мухаддир дар Тоҷикистонро ба роҳ монд. Ҳудуди даҳ узви гурӯҳи ӯ боздошт шуданд ва худаш дар ҷустуҷӯ буд,” –гуфт яке аз манбаъҳои Радиои Озодӣ, ки нахост номаш фош шавад.
Вазорати корҳои дохилии Тоҷикистон дар моҳи июли имсол Комрон Ҳамроев, сокини 28-солаи шаҳри Душанберо бо гумони фурӯши “ҳабҳои экстазӣ” боздошт кард.
Мақомот дар хабарномае гуфтанд, ки Комрон Ҳамроев аз наздикони “Боим” буда, бо дастури ӯ дар Душанбе маводи мухаддир мефурӯхт.
“Ҳамроев Комрон таҳти роҳбарии хешовандаш Сафаров Иброҳим, бо тахаллуси Боим, ки пеш барои кочоқи маводи мухаддир суд шуда, ҳоло дар хориҷи кишвар қарор дорад, ба ин кирдори ҷиноятӣ машғул буд,” -- гуфта шудааст дар хабарномаи ВКД.
ВКД гуфта буд, ки гурӯҳи “Боим” аз тариқи шабакаҳои иҷтимоӣ ва бо истифода аз васоили пешрафта ин корро анҷом медод.
Иброҳим Сафаров солҳои 2000-ум дар Тоҷикистон чеҳраи маъруф буд. Ӯ дар баргузории консерт ва таҳияи суруд ба сарояндагон мадад мекард.
Мақомот ба тахриби ду бинои навсохт дар Душанбе шуруъ кардаанд
Намояндагони мақомот дар шаҳри Душанбе рӯзи 28-уми ноябр ба тахриби ду бинои навсохт оғоз карданд. Сокинон мегӯянд, бо ин тасмим розӣ нестанд. Бино аз 19 хона буда, дар умум 70-80 кас дар он зиндагӣ мекунанд. Ҷиҳози бошандагон ҳанӯз ҳам дар дохили хонаҳост.
Дар аксу наворҳое, ки рӯзи панҷшанбе ба дасти Радиои Озодӣ расид, чанд нафар боми хонаҳоро мекананд ва техникаву таҷҳизоти дигар омодаи кор истодаанд. Мошини ёрии таъҷилӣ ва оташнишонӣ низ дар маҳалли ҳодиса ҳаст.
Хабарнигори Радиои Озодӣ аз наздикии ҷойи ҳодиса гуфт, ки атрофи бино бо деворҳои оҳанин печонида шудааст ва дар берун маъмурони милиса қарор доранд.
Як сокини бино ба шарти фош нашудани номаш гуфт, манзили онҳоро тахриб мекунанд, вале намегӯянд, ки ба куҷо раванд. "Мо мехоҳем, ба мо хона диҳанд. Гап задан намемонанд. Ҳар касе гап зад, бурда маҳкам мекунанд ва дертар сар медиҳанд. 15 сол пул ҷамъ карда, нав соҳиби хона шуда будам. Ҳанӯз ҳам аз бонк қарздорам," -- шикоят кард ӯ.
Пулиси шаҳри Душанбе рӯзи 13-уми октябр дар саҳифааш дар Фейсбук хабар дод, ки ин ду бино дар хиёбони Рӯдакӣ “худсарона” ва бо таҳияи санадҳои “сохта” бунёд шудаанд. Додситонӣ гуфтааст, ки дар ҷойи онҳо бояд баландошёнаҳои дигаре қомат афрозанд.
Таваккал Нозимов, яке аз сокинон, рӯзи 16-уми октябр ба Радиои Озодӣ гуфта буд, ки хабари тахриби бино ӯро нигарон кардааст, чун ҷойи дигаре барои рафтан надорад. Соҳибони манзилҳои дигар аз он дар ҳайратанд, ки чаро баъди бештар аз як сол масъалаи ғайриқонунӣ бунёд шудани бино ба миён омадааст?
Ба чунин пурсишҳо ниҳодҳои давлатӣ, аз ҷумла ҳукумат ва Додситонии ноҳияи Шоҳмансур ва Додситонии шаҳри Душанбе посух надоданд. Рӯзи 16-уми октябр хабарнигорони Радиои Озодӣ аз намояндагони ин ниҳодҳо хостанд, ки мавзуъро шарҳ диҳанд, аммо ҷавобе нагирифтанд.
Ҷамшед Азизмуҳаммадзода, соҳиби ин ду бинои навсохт, дар боздошт аст ва мавқеаш ба қазия маълум нест. Пулиси шаҳри Душанбе дар баёнияаш рӯзи 13-уми октябр ӯро ба он гумонзад кард, ки ба 16 кас ғайриқонунӣ хона фурӯхтааст.
Сокинон мегӯянд, дар даст санад доранд ва тайи бештар аз як сол пули обу барқ ва хидматрасониҳои дигари иҷтимоиро низ додаанд.
Дар солҳои охир Бунёди биноҳои истиқоматӣ дар Душанбе афзудааст. Баъзе аз сокинон мегӯянд, ба ин восита мушкили камбуди манзил ҷуброн хоҳад шуд. Иддае аз сифати сохтмонҳо розӣ нестанд ва бархеи дигар аз он шикоят мекунанд, ки хонасозон як манзилро ба чанд нафар фурӯхтаанд. Иҷозаи сохтмони хонаҳоро мақомот медиҳанд.
"Ягон қонун нагуфтааст, ки..." Шикояти Маҳпора Киромова зидди нозирони милиса
Маҳпора Киромова, рӯзноманигори тоҷик, шикоят дорад, ки нозирони милиса дар Душанбе рӯзи 20-уми ноябр ҳуқуқи писари 14-солаашро поймол кардаанд. Ба нақли ӯ, писараш "бо зӯр дастгир ва ҷайби ӯ бе ҳузури шоҳидон кофтукоб шудааст". Дар идораи милиса касе масъаларо шарҳ надод.
"Ягон қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон нагуфтааст, ки биё ва бе риояи ягон қонун ҷайби кӯдакро коб, як чизро барор ва онро асос куну нисбаташ зӯроварӣ кун. Яъне, аз ҷониби нозири минтақа ҳуқуқи фарзанди ман комилан поймол шудааст", - изҳор дошт ӯ рӯзи 22-юми ноябр ба Радиои Озодӣ.
"Мавзӯест, миёни модару фарзанд"
Ба гуфтаи рӯзноманигор, баҳс аз як сигори электронӣ сарчашма мегирад, ки нозирони милиса аз ҷайби фарзандаш пайдо ва сипас барои боздошту зӯран бурдани ӯ асос кардаанд. Дар асл, ба гуфтаи рӯзноманигор, сигори электронӣ ба дӯсти яке аз ҳамсинфони писараш тааллуқ дошта, аз ӯ хоста шудааст, ки дар хона ба барқ гузорад.
"Саргарми бозӣ шуда, фаромӯш кардааст, ки дастгоҳро ба барқ пайваст кунад. Ҳангоми гусели ҳамсинфаш нозирони милиса аз ҷайби ӯ ҳамон дастгоҳро пайдо мекунанд. Ин ки ягон қонуншиканӣ нест, ҷиноят ҳам нест. Ин мавзӯест, ки бояд миёни кӯдак ва модар ҳаллу фасл шавад”, - афзуд Киромова.
Дар идораи милиса (нозироти минтақавии №5) касе масъаларо шарҳ надод. Ширкатдорони дигари воқеа низ нахостанд, бо хабарнигорони Радиои Озодӣ рӯ ба рӯ шаванд. Дар Раёсати корҳои дохилии шаҳри Душанбе аз ин қазия изҳори бехабарӣ карданд.
Киромова ҳоло ба зидди нозирони милиса ба Додситонии кул, Додситонии ноҳияи Исмоили Сомонӣ, Ваколатдор ва Кумисюни ҳуқуқи кӯдак шикоят кардааст.
Ҳикояти Маҳпора Киромова аз боздошти писари ноболиғаш ва бархӯрди ғайриҳирфаии пулис ба ӯ ва ҳам худи рӯзноманигор дар шабакаҳои иҷтимоӣ баҳсҳоеро ба миён овард. Бештари шарҳнависон рафтори нозиронро зидди қонун номиданд.
Шарҳи ҳуқуқдон
Рӯзноманигор Меҳрангез Турсунзода рӯзи 25-уми ноябр ба Радиои Озодӣ гуфт, дар ин ҳодиса қонун аз сӯйи шахсе поймол гаштааст, ки бояд онро ҳифз кунад: “Дар ин сурат кӯдак метавонад як хулоса кунад, ки ҳамаи гуфтаҳои мо дар бораи Конститутсия, қонунҳо ва ҳуқуқи инсон дурӯғанду бояд бар асоси қонунҳои кӯча зиндагӣ кард”.
Ба гуфтаи ҳуқуқшинос, Хуршед Қурбоншоев, кормандони ҳифзи ҳуқуқ метавонанд ҳар шаҳрвандро дар ҳолати шубҳаовар буданаш дастгир кунанду аз назар гузаронанд. “Вале агар шахси шубҳанок ноболиғ бошад, фавран бояд намояндаи қонунии ӯ огоҳ карда шавад. Ҳангоми тафтиши чизу чораи онҳо бояд ду шахси холис иштирок кунад,” – шарҳ дод ӯ.
Маҳпора Киромова мегӯяд, барои ҳимояи манфиатҳои фарзандаш ба ӯ ҳуқуқшиносони Эътилофи зидди шиканҷа ва Бунёди иҷтимоии Ташаббуси ҳуқуқӣ кумак мекунанд.
Шикоятҳо аз бархӯрди номуносиби маъмурони милиса ҳар чанд вақт расонаӣ шуда, таваҷҷуҳи мақомоту ҷомеаро барои чанд муддат ба ин мушкил ҷалб мекунанд, аммо бо гузашти вақт ҳама чиз фаромӯш ва ҳодисаҳо аз нав такрор мешаванд.
Видеоро дар ин ҷо бинед:
Чанд хонандаи мактаб дар як тасодуф дар Суғд маҷруҳ шудаанд
Муфаттишон дар ноҳияи Бобоҷон Ғафуров (вилояти Суғд) тафтиши тасодуф ё садамаи нақлиётиеро оғоз кардаанд, ки дар натиҷаи он чанд хонандаи як мактаб захм бардоштаанд.
Фалокат рӯзи 15-уми ноябр дар ҳудуди хоҷагии деҳқонии “Комронбек” дар ҷамоати Ёва рух дод. Гуфта мешавад, ки он рӯз мошини "Портер" хонандагони мактаби рақами 48-и деҳаи Боғи Болоро ба пахтачинӣ мебурд.
Як манбаъ дар Раёсати корҳои дохилии Суғд бо шарти фош нашудани номаш гуфт, ки се хонанда – ду духтар ва як писар – ҷароҳати сахт бардошта, муолиҷа мегиранд. Онҳо то 15-сола ҳастанд ва ба ҳамин сабаб ному насаби онҳоро наменависем.
Сокинони деҳаи Боғи Боло гуфтанд, ки теъдоди наврасони осебдида бештар аст ва аксари онҳоро ба беморхонаи шаҳри Хуҷанд бурданд. Як пизишки беморхона низ ба шарти фош нашудани номаш гуфт, “дар он рӯз 13 наврасро оварданд ва аксарият баъди муоинаву табобат ба хона ҷавоб дода шуданд”.
Волидони наврасони осебдида бо хабарнигорон гап задан нахостанд. Ҳамсуҳбати мо дар Раёсати корҳои дохилии Суғд гуфт, ба зидди ронанда барои риоя накардани қоидаи ҳаракат дар роҳ парванда боз мешавад.
Суоли асосӣ ин аст, ки он рӯз хонандагони мактаб барои чӣ ба майдони пахта рафта буданд? Омӯзгорони мактаби рақами 48 дар деҳаи Боғи Боло гуфтанд, толибилмонро барои ёрӣ ба деҳқонон бурда буданд, то ҳосили пахта дар сармо ҳайф нашавад. Ҳангоми бозгашт садама рух додааст.
Сокинони деҳаи Боғи Боло дар суҳбати ҳузурӣ гуфтанд, ки кӯдаконро чанд вақти охир ба пахтачинӣ мебаранд.
Чанд сол пеш ба пахтачинӣ фиристодани хонандагони мактабро дар Тоҷикистон расман манъ карданд, чун ба гуфтаи мақомот ба рафти таҳсили онҳо зарар мерасонад. Созмонҳои ҳомии ҳуқуқи инсон борҳо аз Тоҷикистон хостаанд, аз корҳои вазнини кӯдакон пешгирӣ кунанд.
Видеоро дар инҷо бинед:
Як кушта ва панҷ захмӣ. Дар марзи Тоҷикистону Афғонистон чӣ гузашт?
Дар ҳамла ба дараи Зарбузи ноҳияи Шамсиддини Шоҳин (вилояти Хатлон), дар сарҳади Тоҷикистон бо Афғонистон, як шаҳрванди Чин кушта ва панҷ нафар захмӣ шудааст.
Дар ҳукумати ноҳияи Шамсиддини Шоҳин рӯзи 18-уми ноябр ҳодисаро тасдиқ карда, вале тафсилот надоданд.
Ду манбаи огоҳ аз қазия ба Радиои Озодӣ гуфтанд, ки ҳамла шаби 17 ба 18-уми ноябр "аз тарафи шахсони мусаллаҳ ва аз он сӯйи марз" сурат гирифтааст. Аммо ҳардуи онҳо дақиқ гуфта натавонистанд, ки ҳодиса кори қочоқчиёни маводи мухаддир будааст, ё гурӯҳҳои ҷангҷӯ.
"Аз панҷ захмӣ чаҳор нафар шаҳрвандони Чин ҳастанд. Як нафар сокини маҳаллӣ. Ҳамаи онҳо аз пой маҷруҳ шуда, ба бемористони вилоятӣ ба Кӯлоб бурда шудаанд. Мақомоти интизомӣ дар ҷойи ҳодиса ҳастанд ва таҳқиқ мекунанд", -- гуфт яке аз манбаъҳо ба Радиои Озодӣ.
Ҳамсуҳбати мо ҳузури чиниҳоро ба вуҷуди корхонаи тило дар минтақа пайванд дод: "Дараи Зарбуз дар наздикии мавзеи Сари Ғор ҷойгир аст. Чиниҳо дар онҷо кор мекарданд." Дар мавзеи Сари Ғор як Комендатураи сарҳадӣ низ ҷойгир аст.
Як намояндаи ҳукумати Шамсиддини Шоҳин, ки ба далелҳои амниятӣ номаш фош намешавад, корхонаи тило дар дараи Зарбуз нав номнавис шуда, чиниҳо корҳои иктишофӣ анҷом медоданд.
Марзи ноҳияи Шамсиддини Шоҳин бо Афғонистон, ки беш аз сад километр дарозӣ дорад, аз қитъаи назораташ мушкили сарҳади Тоҷикистон ба шумор меравад. Дар гузашта дар марзи ноҳияи Шамсиддини Шоҳин гаравгонгирӣ ва ҳамла ба шаҳрвандони Тоҷикистон ва сарҳадбонҳо сабт шуда буд. Бори аввал аст, ки дар пайи ҳамла дар марз як шаҳрванди Чин кушта мешавад.
Ин дар ҳолест, ки тайи моҳҳои охир ҳамла ба коргарони чинӣ дар Покистон афзудааст. Мақомоти Покистон ва Чин моҳи октябри имсол эълон карданд, ки дар пайи таркиш дар наздикии фурудгоҳи Карочӣ ду коргари чинӣ кушта ва дастикам 8 нафар захмӣ шуданд. Сафорати Чин таркишро "ҳамлаи террористӣ" хонд.
Бо вуҷуди ваъдаҳои "Толибон" дар бораи истифода нашудани хоки Афғонистон аз сӯи гурӯҳҳои террористӣ, мақомоти Тоҷикистон аз он тарафи марз нигаронӣ доранд. Онҳо соли 2023 аз чанд мавриди убури қочоқчиён ва террористон бо силоҳ ба Тоҷикистон хабар доданд.
Аз ҷумла, Кумитаи давлатии амнияти миллӣ 6-уми августи соли гузашта аз кушта шудани се узви гурӯҳи "Ансоруллоҳ" ва мусодираи аслиҳаи зиёд хабар дод. Санҷиш ва тасдиқи ин хабар ба воситаи манобеи мустақил мушкил аст, вале он дар расонаҳои ҷаҳонӣ баёнгари осебпазирии Тоҷикистон аз хатарҳое шуд, ки аз Афғонистон сарчашма мегиранд.
Видеоро дар инҷо бинед:
Идомаи амалиётҳо ба зидди муҳоҷирон ва бо бераҳмии хос дар Русия
Бо вуҷуди он, ки чанд рӯз пеш Вазорати корҳои дохилии Русия аз анҷоми амалиёти Нелегал-2024 гузориш дод, рейдҳои нерӯҳои амниятӣ ҳамроҳ бо намояндагони ҳаракати миллатгароёнаи “Русская Обшина” ва ё Ҷамъияти Русҳо ҳамоно дар шаҳру ноҳияҳои ин кишвар идома дорад.
Муҳоҷирони корӣ мегӯянд, тафтиш дар хобгоҳҳои онҳо дар Маскав ба таври густарда ва бо як бераҳмии махсус сурат мегирад. Аз ҷумла, дар аксу наворҳое, ки дастраси Радиои Озодӣ шуд, дар бадани муҳоҷирони тоҷик осори калтаккорӣ ва латту кӯб дида мешавад.
Ин ҳам дар ҳолест, ки ба гуфтаи ҷабрдидаҳо ҳамаи сандаҳои иқомат ва кори онҳо дар Русия қонунӣ буда, бархе ҳам шаҳрвандии ин кишварро доштаанд. Ба нақли яке аз мусоҳибони Радиои Озодӣ амалиёт дар як хобгоҳи Маскав нисфи шаб оғоз ёфта муҳоҷиронро то нисфирӯзӣ бо шикам рӯи фарш хобондаву иҷозати баланд шуданро надодаанд.
Дар наворе дигаре, ки дар яке аз анборҳои меваву сабзавот дар шаҳри Маскав сабт шудааст, бадрафторӣ бо муҳоҷирон ба чашм мехӯрад. Нерӯҳои қудратӣ бо алфозӣ қабеҳ муҳоҷиронро аввал саф кашонда, сипас фармон медиҳанд, ки ба зону бишинанд. Ҳамзамон нафарреро бо номи “акаи Сабур” меҷӯянд.
Фишор ба муҳоҷирон, бахусус шаҳрвандони Тоҷикистон дар Русия баъди ҳамла ба толори консертии “Крокус” зиёд шуд ва ҳоло боздошту ҳабс, ихроҷу истирдод аз мушкилоти рақами яки муҳоҷирони тоҷик дар Русия шудааст.
Вячеслав Володин, раиси Думаи Давлатӣ рӯзи сешанбе дар канали хул дар Телеграм навишт, ки аз оғози соли 2024 дар ин кишвар 13 қонуни марбут ба кору зиндагии муҳоҷирон қабул карда шудаааст.
Дар ин байн рӯзи 14-уми ноябр Владимир Путин президенти Русия дар мулоқот бо Леонид Слутский раҳбари Ҳизби Либерал Демократ роҳҳои халос шудан аз муҳоҷирони ба гуфтаи онҳо беихтисосро матраҳ кард.
Ӯ гуфт: «Албатта, мардум саволҳои душвор, аз ҷумла масъалаи муҳоҷирати кориро дар миён мегузоранд. Мо бо пешниҳоде кардем, ки онро аксари вакилон аз Ҳизби Русияи Воҳид ва дигар ҳамкоронамон дастгирӣ карданд. Яъне ба муҳоҷирони беихтисос иҷоза надиҳанд, ки оилаҳои бузурги худро биёранд, то манбаи ташаннуҷи иҷтимоӣ, навбатпоӣ дар дармонгоҳ, рафтори душвори кӯдакони муҳоҷир дар мактабҳо ва дигар чизҳое, ки ба урфу одатҳои мо, ба пояҳои ҷомеаи мо мувофиқат намекунанд, вуҷуд надошта бошад.”
Ба навиштаи пойгоҳи хабарии “Важние истории” дар 6 моҳи соли 2024 додгоҳҳои Русия ҳукми рондани 86 ҳазор муҳоҷирро содир кардаанд. Ин аз омори соли 2022 бештар аст. Тибқи иттилои расмӣ, дар нимаи аввали соли ҷорӣ 17 ҳазор шаҳрванди Тоҷикистон аз Русия берун карда шудаанд.
"Ҷасадро худам шустам." Марги сарбози 20-солаи тоҷик дар қисми низомӣ
Ҷасади Ботир Эргашев, сарбози Нерӯҳои марзбонии КДАМ-ро, ки дар як қисми низомӣ дар ноҳияи Шамсиддини Шоҳин хидмат мекард, дар зодгоҳаш - деҳаи Деҳмойи ноҳияи Ҷаббор Расулов - дафн карданд, аммо суолу тахминҳо дар бораи марги ӯ боқист. Вай 20-сола буд.
Намояндагони Нерӯҳои марзбонӣ ва ҳукумати маҳаллӣ рӯзи 11-уми ноябр ҳангоми супоридани ҷасади Ботир Эргашев ба волидонаш гуфтаанд, ки "ӯ худкушӣ кард". Падараш, Баҳодур Эргашев, иддао дорад, ки дар бадани ҷавон осори латукӯб буд. Додситони ҳарбии Кӯлоб тафтишро шуруъ кардааст.
"Лабҳояш дарида буд"
Падари Ботир Эргашев рӯзи 14-уми ноябр дар суҳбат бо Радиои Озодӣ гуфт, ки аз марги мармузи писараш дар як қисми низомӣ то ҳол ба худ наомадааст. Мегӯяд, писараш ҳамагӣ як рӯз пеш аз ҳодиса бо онҳо телефонӣ гап зада буд ва то поёни хидматаш рӯзҳои андак монда буд.
"Дар соли 2022 ба хидмат рафт. Бояд ҳамин шабу рӯз меомад. Рӯзи 10-уми ноябр додараш ҷашни зодрӯз дошт. Занг зад, табрик кард. Бо модараш гап зад. Рӯзи дигар писарамро қима-қима карда ба мо оварда доданд," – гуфт Баҳодур Эргашев.
Кӯшиши мо барои гирифтани шарҳи расмӣ то ин дам бенатиҷа буд.
Пайвандонаш мегӯянд, ҷасади Ботир Эргашевро намояндагони Раёсати марзбонии КДАМ ҳамроҳи масъулони ҳукумати ноҳияи Ҷаббор Расулов супориданд. Онҳо гуфтаанд, ки Ботир Эргшаев дар қисми низомӣ худкушӣ кард. Аъзои хонавода ба ин фарзия шубҳа доранд. "Дар суҳбат бо мо боре ҳам аз шароити хидмат шикоят накарда буд," – гуфт Баҳодур Эргашев.
Вай афзуд, дар ҷисми писараш осори латукӯб ва шиканҷаро дидааст: "Ҳарду мояаш кабуд буд. Ҷасади бачаамро худам шустам. Аз гардан то поёни нофашро бурида буданд. Ду ҷойи каллаашро бурида дӯхтаанд. Дар пушти сараш як шикофии калон буд, шояд задаанд. Лабҳояш дарида буд."
"Баъд мефаҳмам, ки давлат ҳаст"
Дар ҳамин ҳол манбаъҳои Радиои Озодӣ дар мақомоти вилояти Хатлон гуфтанд, ки Додситони ҳарбии гарнизони минтақаи Кӯлоб таҳқиқро сар кардааст. Пайвандонаш азм доранд, барои дарёфти ҳақиқат то ниҳодҳои болоӣ муроҷиат кунанд.
"Кӣ бачаи маро кушта бошад? Ба ман ёфта нишон диҳанд, шуд. Баъд ман мефаҳмам, ки давлат ҳаст. Имрӯз бачаи маро ин хел мекунанд, пагоҳ бачаи ҳамсояро. Ин ҳолатро дида, баъд кӣ рафта хидмат мекунад?" – афзуд Баҳодур Эргашев.
Марги сарбозони тоҷик дар артиши Тоҷикистон ҳодисаи нав нест. Дар гузашта ҳам дар натиҷаи тасодуфу муноқиша ба ҳалокат расидани онҳо расонаӣ шудааст. Омбудсмен ё Ваколатдори ҳуқуқи инсон дар Тоҷикистон дар як гузориши солонаи худ гуфтааст, ки дар соли 2023 марги 40 сарбоз дар артиш сабт шудааст. Аз ин шумора, ба эътирофи Омбудсмен, 8 маврид худкушӣ буда, "6 нафар аз беморӣ фавтиданд".
Радиои Озодӣ дар соли 2023 дар бораи марги камаш 5 сарбоз хабар дода буд. Наздикони ҳамаи онҳо мегуфтанд, ки ба табиӣ будани марги фарзандони худ бовар надоранд ва хоҳони таҳқиқ ҳастанд.
Гузориши видеоиро дар инҷо бинед:
"Платформа чаппа шуд." Ҳалокати 3 коргар дар сохтмони "Роғун"
Дар натиҷаи ҳодисаи нохуше дар маҳалли сохтмони неругоҳи барқии "Роғун" се коргар ба ҳалокат расида, як каси дигар маҷруҳ шудааст. Ба гуфтаи мақомот, ҳодиса рӯзи 12-уми ноябр рух додааст.
Дар Хадамоти назорат дар соҳаи куҳкорӣ, ки масъули бехатарии корҳо дар бахши сохтмон дар Тоҷикистон ҳастанд, рух додани ҳодисаро тасдиқ карданд. Як масъули ин ниҳод бидуни зикри номаш ба Радиои Озодӣ гуфт, фавтидагон коргарони ширкати "Хокрӯд" мебошанд, ки дар неругоҳи “Роғун” кор мекарданд.
Ба гуфтаи ҳамсуҳбати мо, коргарони фавтида 39, 40 ва 51 сола буданд.
Ин масъули Хадамот дар бораи ҳодиса ҷузъиёти зиёд надод. Дар Кумитаи ҳолатҳои фавқуллода аз ҳодиса бехабарӣ карданд.
Дар наворе, ки ба шабакаҳои иҷтимоӣ роҳ ёфт, яке аз коргарон мегӯяд, “платформа” ба рӯйи коргарон афтидааст ва се нафар ҳалок шуданд. Яке аз коргарон, ки зоҳиран пояш зери харобаҳо мондааст, "оча" гӯён фарёд мезанад. "Платформа" майдончаи муваққатӣ аст, ки коргарон дар рӯйи он истода, дар баландиҳо кор мекунанд.
Ҷузъиёти бештар нашр мешавад.
Сокини Хуросон барои латукӯби ҳамсар ва кӯдакаш 8 сол зиндонӣ шуд
Додгоҳи ноҳияи Хуросон, як сокини ин минтақаро барои задани ҳамсар ва фарзанди хурдсолаш, ба 8 соли зиндон маҳкум кардааст.
Дар хабари расмӣ омадааст, Алимов М.Г шоми 7-уми июли имсол дар ҳолати мастӣ, ба хонааш дар деҳаи Чорбоғи ноҳияи Хуросон омада, бо ҳамсараш ҷанҷол кардааст.
Ба навиштаи сомонаи Додгоҳи ноҳияи Хуросон, ин мард ҳамсарашро латукӯб мекунад, ки дар натиҷа фарзанди думоҳааш “зарари ҷисмонӣ ба саломатиаш бардошта” дар Беморхонаи вилояти Хатлон бистарӣ шудааст. Дар хулосаи ташхиси тиббӣ-додгоҳӣ омадааст, косахонаи сари кӯдаки навзод осеб гирифтааст, ки ба саломатии ӯ хавнок дониста мешавад.
Назари гумонбар Алимов ва наздиконаш ба қазия маълум нест. Рӯшан нест, ки онҳо аз болои ҳукми додгоҳ шикоят бурдаанд ё не.
Ин мард бо иттиҳоми расондани зарари вазнин ба саломатӣ (моддаи 110-и Кодекси ҷиноӣ) ба 8 соли зиндони низомаш пурзӯр маҳкум шудааст. Додгоҳ нисбати ин мард ҳадди камтарини ҷазоро таин кардааст, чун ин банди қонун аз 8 то 12 соли зиндонро пешбинӣ кардааст.
Хушанати хонаводагӣ ва нофаҳмӣ миёни зану шавҳар, аз масъалаҳои доғ дар ҷомеаи Тоҷикистон гуфта мешавад. Ҳарчанд вақт Вазорати корҳои дохилӣ аз муноқишаҳои хонаводагӣ хабар медиҳад, ки баъзеаш бо фоҷиа тамом мешаванд.
Маҳбуси фирории тоҷик дар Русия боздошт шуд. Ӯ чӣ тавр аз зиндон гурехтааст?
Ҷустуҷӯйи яке аз шаш маҳбусе, ки аз зиндони Липетски Русия фирор кардааст, идома дорад.
Расонаҳои Русия рӯзи 26-уми октябр хабар доданд, ки 6 маҳбус аз зиндони Липетски Русия гурехтаанд. То ҳол 5 нафари онҳо боздошт шудаанд.
Бино ба иттилои мақомоти Русия, маҳбусони фирорӣ, зодагони кишварҳои Осиёи Марказӣ мебошанд. Ба навиштаи расонаҳои русӣ, яке аз маҳбусон шаҳрванди Тоҷикистон ва дигарон зодаҳои Узбекистон ҳастанд.
Саҳифаи “Маш" дар Телеграм, акс ва маълумоти шаҳрванди фирории Тоҷикистонро нашр кардааст, ки ӯро пайдо кардаанд. Ин нафар Даврон Ҷабборов, сокини 27-солаи вилояти Хатлон мебошад. Ба қавли манбаъ, ӯ соли 2022 бо иттиҳоми таҷовуз ва авбошӣ ба 9 сол зиндон маҳкум шудааст. Назари худаш ва пайвандонаш ба ҳукм ва ҳамчунин фирори ӯ маълум нест.
Расонаҳои Русия, аз ҷумла саҳифаи “Маш" ва "Baza" навиштаанд, маҳбусон таавассути нақбе фирор кардаанд, ки ним сол ба кандани он машғул буданд. Ду нафарро дар вилояти Тамбов ва се 3 нафари дигарро дар наздикиҳои зиндон боздошт намуданд. Бино ба иттилои мақомоти маҳаллӣ, аввал сокинон кулоҳҳои маҳбусонро пайдо карда, дертар пулис худи онҳоро дастгир кардааст.
Маҳбустон мехостанд марзро убур карда, ба кишварҳои худ баргарданд. Вазорати Корҳои дохилии Русия аз лаҳзаи пурсиши яке аз маҳбусон нашр кардааст, ки дар он вай мегӯяд, “ният доштем, ки ба хона равем.”
Дар робита ба ин қазия Кумитаи тафтишотии Русия нисбати кормандони зиндон бо иттиҳоми хунукназарӣ парвандаи ҷиноятӣ боз кардааст.
Ҳадди ақал ду маҳбуси фирорӣ дар бозпурсиҳои аввал гуфтанд, мехостанд аз тариқи Қазоқистон ба Узбекистон раванд.
Нашрияи «Коммерсант» менависад, зиндониёни фирорӣ бо гуноҳи таҷовуз ба номус ва қочоқи маводи мухаддир адои ҷазо мекарданд. Яке аз онҳо фақат ним сол дар зиндон будааст.
"Ӯро бо банд нафасгир кардаанд." Куштори як ҷавон дар Конибодом
Як ҷавони 21-сола дар шароити мармуз ё норӯшан дар шаҳри Конибодом кушта шудааст. Амрулло Боймирзоев, сокини ноҳияи Мастчоҳ, дар коргоҳи тоза кардани пахта кор мекард. Ҳодиса шаби 22 ба 23-юми октябр дар ҷамоати "Патар"-и шаҳри Конибодом рух додааст.
Як манбаи огоҳ аз қазия рӯзи 24-уми октябр ба Радиои Озодӣ гуфт, Боймирзоев дар ҷойи кораш мехобид ва шахсони ношинос шабона ӯро куштаанд.
"Тафтиш нишон додааст, ки ӯро бо банд нафасгир кардаанд. Амрулло 20 рӯз пеш соҳиби фарзанд шуда, ӯро ба серӣ надида буд," - гуфт ин манбаъ.
Мақомот қазияро то ҳол шарҳ надодаанд ва сабабҳои куштори ҷавон феълан маълум нест.
Амрулло Боймирзоев, писари Нарзулло Боймирзоев, мудири идораи кишоварзии ноҳияи Мастчоҳ буд. Ҷасади ӯро рӯзи 24-уми октябр дар зодгоҳаш, ҷамоати Оббурдони ноҳияи Мастчоҳ, дафн карданд.
Ин ягона куштори норӯшан дар шаҳри Конибодом нест. Баъд аз моҳи апрели имсол дар бораи кушта шудани аъзои камаш панҷ оила дар шаҳри Конибодом гузориш расид. Ин ҳодисаҳо нигарониҳоро ба миён оварданд, зеро ба гуфтаи сокинони шаҳр шахсони ношинос шабона бо ниқоб дар кӯчаҳо мегаштанд.
Абдусалом Тухтасунзода, раиси шаҳри Конибодом, моҳи август аз боздошти як гумонзад дар пайванд ба ин кушторҳо хабар дод. Аммо на раиси шаҳр ва на дигар мақомот дар ин бора ҷузъиёт намедиҳанд.
Тасодуфи нақлиётии як маъмури милиса дар Кӯлоб. Ду кас ҷон бохтааст
Як маъмури милисаро дар шаҳри Кӯлоб ҳамчун сабабгори тасодуфи нақлиётие боздошт кардаанд, ки дар натиҷаи он ду нафар ба ҳалокат расид.
Орзу Ҷононов ба он муттаҳам аст, ки шоми 15-уми октябри имсол ҳангоми ҳаракат бо суръати баланд идораи мошинро аз даст дода, се нафарро дар пиёдароҳ задааст.
Баҳодур Ҷалилови 35-сола дар ҷойи ҳодиса ҷон бохта, Ҷаҳонгир Шерафганзодаи 31-сола дар бемористон фавтид. Сиёвуш Холматови 28-сола дар бемористон муолиҷа мегирад.
Ду манбаи огоҳ дар Додситонӣ ва Раёсати корҳои дохилии Кӯлоб рӯзи 23-юми октябр гуфтанд, ки ҳодиса дар наздикии "Боғи Хуталон" рух дод. Ба гуфтаи мусоҳибони мо, Орзу Ҷононов ҳангоми ронандагӣ "маст буда", мошини "Ҳундай-Аванти"-ро бо суръати бештар аз сад километр дар як соат рондааст, ки мухолифи қоидаҳои ҳаракат дар шаҳр аст.
"Мошин ба дарахт ва симчӯб бархӯрда, ба пиёдароҳ рафтааст. Ҳамон вақт Баҳодур Ҷалилов, Ҷаҳонгир Шерафганзода ва Сиёвуш Холматов аз кор баромада, ба хона мерафтанд. Мошин онҳоро пахш кардааст,” -- гуфт як манбаи Радиои Озодӣ.
Манбаъҳо гуфтанд, ки Орзу Ҷононов осеб надидааст. Абдулло Ҳакимови 31-сола, ки дар канори ӯ нишаста буд, маҷруҳ шуда, дар бемористон бистарист.
Хабарнигори Радиои Озодӣ рӯзи 22-юми октябр талош кард, ки бо хонаводаи фавтидаҳо суҳбат кунад, аммо онҳо нахостанд дар назди дурбин гап зананд. Бузургони ин хонаводаҳоро рӯзи 22-юми октябр ба Додситонии шаҳри Кӯлоб даъват кардаанд.
Пайвандони Ҷаҳонгир Шерафганзода, яке аз фавтидагон, ба Радиои Озодӣ гуфтанд, ӯ панҷ моҳ пеш оиладор шуда буд. Ин ҳамсуҳбати мо гуфт, аз ҷараёни тафтишот феълан шикоят надоранд.
Ҳамсоягони фавтидаҳо дар суҳбатҳои хусусӣ гуфтанд, ки аз Баҳодур Ҷалилов се фарзанд ятим мондааст. Яке аз наздикони Баҳодур Ҷалилов ба Радиои Озодӣ гуфт, чанд моҳ пеш бародари ӯ фавтида буд ва Баҳодур ягона писари хонадон ба ҳисоб мерафт.
Ба зидди корманди милиса Орзу Ҷононов бо иттиҳоми вайрон кардани қоидаҳои ҳаракат дар роҳ, ки боис ба марги одамон шудааст, парванда боз кардаанд. Моддаи 212-и Кодекси ҷиноии Тоҷикистон барои ин иттиҳом аз аз 10 то 15 сол зиндонро пешбинӣ мекунад.
Гузориши видеоиро дар ин ҷо бинед:
Бори аввал нест, ки кормандони милиса дар Кӯлоб бо риоят накардани қоидаҳои ҳаракат дар роҳ сабаби марги раҳгузарон мешаванд.
Рустам Нозимзода, афсари Бозрасии Давлатии Автомобилӣ (ГАИ), соли 2023 дар як садама сабаби марги сокини 83-солаи ноҳияи Шамсиддини Шоҳин шуд. Дар ҳодисаи шабеҳ соли 2018 як ҷавони 15-сола зери чархи мошини Саидмуъмин Исломов, муфаттиши Бозрасии Давлатии Автомоблии шаҳри Кӯлоб монду ҷон дод.
Дар нимаи аввали соли равон дар вилояти Хатлон 122 тасодуфи нақлиётӣ сабт шудааст. 67 нафар дар ин садамаҳо ҷон бохтаанд.
Боздошти сардори ШКД-и Ромит. Фирдавс Кабутов ба чӣ гумонзад аст?
Маъмурони Додситонии кулли Тоҷикистон Фирдавс Кабутов, сардори Шуъбаи милисаи Ромит (минтақае дар шаҳри Ваҳдат)-ро дастгир кардаанд. Ду манбаи Радиои Озодӣ рӯзи 16-уми октябр гуфтанд, ки ӯ ба "таҷовузи духтари ноболиғ" гумонзад аст. Шарҳи расмӣ дастрас нест.
Ба гуфтаи ҳамсуҳбатони Радиои Озодӣ, дастури боздошти Фирдавс Кабутов дар ҳафтаи аввали моҳи октябр содир шудааст. "Ӯ ҳоло дар Боздоштгоҳ аст ва нисбаташ бо гумони “таҷовузи такрорӣ нисбат ба духтари ноболиғ” (моддаи 138, қисми 2, банди “д”-и Кодекси ҷиноӣ) парванда боз шудааст,” -- гуфт яке аз манбаъҳои Радиои Озодӣ.
Вай афзуд, “духтар 17-сола аст, аммо ба додситонӣ шикоят кардааст, ки Фирдавс Кабутов ӯро бо таҳдид аз 16-солагӣ таҷовуз мекард. Ҳодиса дар шаҳри Душанбе шудааст.”
Яке аз пайвандони дури Фирдавс Кабутов, ки нахост аз ӯ ном барем, ба Радиои Озодӣ гуфт, ӯро “пешпо” додаанд. Ба қавли ӯ, “духтар бо хоҳиши худаш бо ӯ тамос дошта, синни воқеияшро пинҳон доштааст.” Ин нафар иддао кард, ки гуё духтар аз Кабутов пул хоста, бо шунидани ҷавоби рад ба зидди ӯ ба додситонӣ шикоят кардааст.
Назари духтар ва наздиконаш дастрас нест, вале афроде, ки аз қазия хабар доранд, мегӯянд, ҷабрдида ба додситонӣ гуфтааст, беш аз як сол Кабутов ӯро тарсондааст, то ба касе шикоят накунад.
“Яке аз наздикони духтар аз воқеа огоҳ шуда, ба додситонӣ хабар додааст. Додситонӣ Кабутовро барои суҳбат даъват кардааст, вале ӯ мегӯяд, то вазир иҷозат надиҳад, ба ҳеч куҷо намеравад. Баъдан боздошт мешавад,” -- гуфт ҳамсуҳбати Радиои Озодӣ.
Дар Вазорати корҳои дохилии Тоҷикистон ҳодисаро шарҳ надода, вале гуфтанд, ки Фирдавс Кабутов аз мансаб сабукдӯш шудааст.
Шуъбаи умури дохилӣ дар Ромит, ки Фирдавс Кабутов сардори он буд, соли 2015 боз шуда, даҳҳо корманд дорад.
Дар сурати исбот шудани иттиҳом, ба сардори ҳамакнун собиқи Шуъбаи пулис дар Ромит аз ҳафт то 25 сол зиндон таҳдид мекунад.
Солҳои охир хабарҳо аз озори ҷинсии ноболиғон бештар расонаӣ мешаванд. Порлумони Тоҷикистон моҳи ноябри соли 2023 тағйиротеро ба Кодекси ҷиноӣ қабул кард, ки тибқи он ҷазо барои озори ҷинсии ноболиғон сахттар шудааст.
"Ҳамаро ваҳшат фаро гирифтааст." Мусибати ҷанг дар Ғазза ва Лубнон
Зарифа Абу Таъмия, сокини шаҳри Хон Юнуси Ғазза, дар мотами наздиконаш нишастааст. Исроил рӯзи 14-уми октябр ба хонаи онҳо бомба андохт. Худаш зинда монд, ҷияну пайвандони дигараш кушта шуданд.
Наздикони Зарифа аз ҷумлаи 100 нафаре ҳастанд, ки рӯзи 14-уми октябр ба гуфтаи мақомоти тандурустии "Ҳамос" (Амрико ва Иттиҳоди Аврупо созмони террористӣ медонанд) дар ҳамлаҳои Исроил дар Ғазза кушта шуданд. Созмони Милал гуфт, дар ин рӯз дар ҳамлаи Исроил 10 зану кӯдаке кушта шуд, ки дар навбати нон буданд.
Мисли ин зан бисёриҳо дар Ғазза дар сӯг нишастаанд. Касе намедонад, ки зери бомбаборон чӣ қадар зинда мемонад.
Зарифа Абу Таъмия, сокини Ғазза, гуфт, "онҳо ба мо ягон огоҳӣ надоданд. Ҳамаи мо хоб будем. Вақте бедор шудам, ки одамони зиёд болои сарам буданд ва мепурсиданд, ки “зиндаӣ”? Ман хестаму Монаро суроғ кардам, ки бо ман дар як хона хоб буд. Ҷустам, вале наёфтам. Ҳамсари бародарам ҳам занг зад, ки кӯдаконро дар ҳеч ҷой наёфтааст."
Исроил ҷангҷӯёни “Ҳамос”-ро муттаҳам мекунад, ки мардумро чун сипари зинда истифода мекунад. Яъне, дар хонаҳои сокинону мактабу шифохонаҳо пинҳон мешаванду меҷанганд.
Як сол боз маросими ҷанозаи дастҷамъӣ инҷо маъмулӣ шудааст. Созмони Милали Муттаҳид мегӯяд, ҳеч ҷойи Ғазза амн нест. Дар хобу бедорӣ, дар интизори обу нон, дар мактабу беморхона ва ҳатто дар паноҳгоҳи оворагон марг ба суроғашон меояд.
Исроил мегӯяд, “Ҳамос”-ро нобуд карданист, ки соле пеш 1200 нафар исроилиро кушт ва беш аз 200 нафарро гаравгон гирифт. Аз замони ҳамлаҳои Исроил ба Ғазза (аз моҳи октябри соли 2023 то ин дам) беш аз 42 ҳазор фаластинӣ кушта шудаанд.
Нерӯҳои Исроил пас аз чанд рӯз “танаффус” ҳамлаҳоро ба зидди “Ҳизбуллоҳ”-и Лубнон, ки ҳам созмони ҷангҷӯ асту ҳам ҳзизби сиёсӣ, аз сар гирифт. Сокинони Бейрут метарсанд, ки сарнавишти Ғазза дар инҷо такрор мешавад.
Самир Шараф, сокини Бейрут, гуфт: “Мо ҳама дар як вазъият ҳастем. Вазъ дар кишвар одӣ нест ва касе намедонад, ки фардо чӣ хоҳад шуд. Ҳар касеро пурсӣ, мегӯяд, намедонам чӣ мешавад. Ҳамаро ваҳшату тарс фаро гирифтааст ва ояндаи номаълум.”
Исроил мегӯяд, бо “Ҳизбуллоҳ”-и таҳти ҳимоти Эрон меҷангад. Ин гурӯҳ, ки ҷануби Лубнонро назорат мекунад, бо пуштибонӣ аз фаластиниён Исроилро мушакборон мекунад.
Созмони Милали Муттаҳид мегӯяд, дар ҳамлаи Исроил ба Ғазза ва Лубнон бештар одамони бегуноҳ кушта шудаанд. Исроил мегӯяд, тамоми талошро мекунад, то ғайринизомиён осеб набинанд. Шумори кушташудаҳо дар Лубнон дар як моҳи охир аз ду ҳазор гузашт.
Гузориши видеоӣ дар инҷост:
"Фақат мегуфтанд, хун биёред." Сабаби марги Мижгонаи 27-сола чист?
Хонаводаи Нуровҳо дар шаҳри Ваҳдат иддао доранд, ки духтари ягонаашон – Мижгона Нуроваи 27-сола – "дар пайи хунукназарӣ ва иштибоҳи табибон" баъд аз таваллуди кӯдак дар бемористон ҷон бохтааст. Пизишкон мегӯянд, зан бемории музмин дошт.
Даъвои наздикон
Мижгона Нурова рӯзи 7-уми октябри имсол, баъд аз бист рӯзи зоймон, фавтидааст. Тифли ӯ ҳамагӣ чанд соат умр дид.
Шарофат Нурова, аммаи Мижгона, рӯзи 9-уми октябр ба Радиои Озодӣ гуфт, пизишкони таваллудхонаи шаҳри Ваҳдат шаби 19-уми сентябр "ба хато роҳ доданд", ки гуё дар ниҳоят боис ба фавти Мижгона ва кӯдакаш шудааст.
"Бачадонро мекафонанд, хунравӣ мешавад. Аз як тараф кӯдак "вазнин" шуда фавтид ва аз тарафи дигар духтарро барои ҷарроҳӣ дароварданд. Ҳангоми ҷарроҳии бачадон пешобдонро “заданд”, - изҳор дошт Шарофат Нурова.
Ӯ ҳамзамон иддао дорад, ки бародарзодааш бе ризояти наздикон “чанд бор” ҷарроҳӣ шуда, табибон шарҳ надодаанд, ки чаро чунин карданд. “Фақат мегуфтанд, ки хун биёред, плазма биёред”, - афзуд вай.
Посухи пизишк
Пизишкони Бемористони марказии шаҳри Ваҳдат ин иддаоро рад мекунанд. Фарангис Одинаева, табиби занон дар бемористони шаҳри Ваҳдат, 9-уми октябр ба Радиои Озодӣ гуфт, Мижгона танҳо ду бор бо ризоияти хатии наздикон ҷарроҳӣ шудааст.
“Мо ду ҷарроҳӣ гузаронидем. Бори аввал экстирпатсияи бачадон гузарондем, бори дувум барои набудани пешоб нефростомаи гурдаҳо гузошта шуд. Зан дар 14-солагӣ ҷарроҳии гурда шудааст. Дар гурдаи тарафи росташ пучшавӣ мушоҳида мешуд”, - афзуд Одинаева.
Фотима Меликова, хушдомани Мижгона, табибонро ба он айбдор кард, ки гуё бо вуҷуди дар ҳолати вазнин будани келину набераи навзодаш аз ӯ пул талаб карданд: “Гуфт, холаҷон духтар таваллуд кард. Ба ин фаррош 50 сомонӣ, ба худам 200 сомонӣ ва ба ин зан 300 сомонӣ деҳ”.
Шодигул Ҷонмадова, момодояе, ки гуфта мешавад шаби 19-уми сентябр дар таваллудхонаи шаҳри Ваҳдат навбатдор буд, 9-уми октябр дар суҳбати телефонӣ бо Радиои Озодӣ гуфт, аз касе пул талаб накардааст. Баръакс, иддао дорад, ки барои табобати Мижгона 1400 сомонӣ ёрӣ кард.
“300 сомонӣ дар дасти духтур худашон доданд, ки гиреду тақсим кунед. Ман ба Худо, пул нагуфтаам. Барои чӣ пул гӯям?” - изҳор дошт ӯ.
Мунтазири натиҷаи ташхис
Наздикони Мижгона нисбат ба табибон ба мақомоти қудратии шаҳри Ваҳдат шикоят карданд ва ҳоло натиҷаи ташхиси тиббиву додгоҳиро мунтазиранд.
Дар беморхонаи марказии шаҳри Ваҳдат сабаби эҳтимолии марги Мижгонаву кӯдакашро дар бемориҳои музмини модар ва бо таъхир овардан ба беморхона мебинанд.
“Тифли аз муҳлат гузашта бо нуқси модарзодӣ, яъне астити шикам ва нуқси дил таваллуд шуд. Дигар нуқсонро духтури неонатолог тасдиқ мекунад. Аз гапҳояш бармеояд, зан то ба ҳадде камхун будааст, ки роҳ гашта наметавонистааст. То ба ҳамин ҳолат овардаанд. Ягон маротиба дору нагирифта будаанд”, - мегӯяд Одинаева.
Фавти модарон ҳангоми таваллуд дар Тоҷикистон одатан эълом карда намешавад. Созмони Ҷаҳонии Тандурустӣ ду сол пеш дар як гузориш навишт, ки дар Тоҷикистон аз миёни ҳар 100 ҳазор модар ҳангоми таваллуд 24 зан мефавтад. Масъулони Раёсати тандурустии вилояти Хатлон ҳам соли 2023 дар як нишасти хабарӣ гуфта буданд, ки дар як соли охир дар вилоят 24 марвиди марги занони ҳомила ҳангоми таваллуд сабт шудааст.
Наздикони фавтидаҳо дар бештари маврид пизишконро гунаҳкор мекунанд, вале табибон дар навбати худ мегӯянд, ба онҳо дер муроҷит шудааст ё давраи ҳомиладорӣ дуруст пушти сар нашудааст. Яке аз сабабҳои марги занон ҳангоми таваллуд камхунӣ ва норасоии ғизои солим гуфта мешавад.
Видеоро дар ин ҷо бинед:
"Аз гулӯям дошту ба девор пахш кард." Дар мактаби шаҳри Ваҳдат чӣ гузашт?
Масъулони Вазорати маориф ва илми Тоҷикистон гуфтанд, ки хабари дар мактаб латукӯб шудани як омӯзгорро дар шаҳри Ваҳдат таҳқиқ доранд. Акси омӯзгори ҷавон бо чеҳраи осебдида дар шабакаҳои иҷтимоӣ хашми корбарони зиёдро барангехт. Хабарнигорони мо ӯро пайдо карданд ва моҷароро аз худаш пурсиданд.
"Дод задам, ки ягон касро даъват кунед"
Файзихон Раҷабова, омӯзгори мактаби рақами 8 дар шаҳри Ваҳдат, иддао дорад, ки аз сӯйи модари як хонанда латукӯб шуда, ба ин сабаб дар беморхона бистарист. Тарафи дигари баҳс мегӯяд, дар ин моҷаро қурбонӣ ҳаст, на гунаҳкор.
"Даромад, аз ҷоям хеста гуфтам, ки исто. Баромаданӣ будам, як шапалоқ заду аз гулӯям қапид ва ба девор зер карда, гуфт, туро мекушам. Тела кардам, нашуд, зӯрам нарасид. Дод задам, ки рафта ягон касро даъват кунед. Талабаҳо рафта кадомеро оварданд," – нақл кард омӯзгор Файзихон Раҷабова.
Ӯ мегӯяд, ин ҷанҷол баъд аз он сар задааст, ки вай аз хонанда хост, ба дарс халал нарасонад. Фирӯза Сармисоқова, модари хонанда, эътироф кард, ки бо муаллима даст ба гиребон шуд, вале мегӯяд, ӯ ва духтараш дар ин ҳодиса гунаҳкор нестанд. Худаш нахост дар назди дурбин гап занад.
"Дар вақти дарси химия (кимиё) аз таърих дарс додааст. Духтарам ҷавоб надодааст, дар рӯзнома баҳои ду мондааст. Духтарам пурсидаст, чаро баҳои ду мондӣ, муаллимаҷон? Гуфтааст, хуб кардам, лаънатиро лаънатӣ мегӯянд. Рав очаатро биёр, ман тарбияаш диҳам," – иддао кард Фирӯза Сармисоқова.
"Бо ҷадвали оҳанинаш "дарси ибрат" додааст"
Омӯзгор сабаби моҷароро ба таври дигар шарҳ дод: "Ҳангоми дарс як талаба бо ҳамроҳаш гап зад. Гуфтам, “хап кун, духтар. Як соат аст, ки нигоҳ дорам, гап зада истодаӣ." Баъд гуфт, "э, шумо, муаллимаҳо аз худ гузаронидед”. Ман гуфтам, ту кӣ ҳастӣ? Аз куҷо омадӣ? Як ҳамсинфаш гуфт, аз мактаби 68 омадааст. Гирифта, ба утоқи мудир бурданӣ будам. Гуфт, рафта ба модарам мегӯям."
Модари хонанда эътироф мекунад, ки ба мактаб омад, то муаллимаро "ҷазо" бидиҳад: "Вай чӣ ҳақ дорад, ки ин гапҳоро нисбат ба фарзанди ман мегӯяд? Бар замми ин корҳо ба тахтапушти духтарам зада, бо ҷадвали оҳанинаш “дарси ибрат” додааст. Ман ба сараш омадам, то пурсам, ки чӣ воқеа шуд. Бо ҳамон ҷадвали оҳанинаш маро низ тарбия доданӣ буд. Зад. Ман гуфта наметавонам, ки чӣ ҳақ дорӣ ҳам маро мезанӣ ва ҳам фарзандамро?"
Шикояти омӯзгор рӯзи 6-уми октябр дар шабакаҳои иҷтимоӣ нашр шуд ва вокунишҳои зиёде дар пай дошт. Ду омӯзгор ба Радиои Озодӣ муроҷиат карданд, ки аз ҳуқуқи ҳамкасбашон ҳимоят шавад.
Вазорати маориф ва илми Тоҷикистон гуфт, воқеаро таҳқиқ мекунад ва дар таҷрибаи чорсолаи Файзихон Раҷабова ягон арзу шикоят нисбат ба ӯ набудааст. Дар ин вокуниш вазорат бар пояи баёноти худи хонанда ва ҳамсинфонаш хабар додааст, ки омӯзгор Файзихон Раҷабова нисбат ба хонанда калимаи “лаънатӣ”-ро истифода кард.
Мо омӯзгорро дар бемористон дидем. Дар нимаи мусоҳиба Фирӯз Гадоев, сардухтури беморхона, онро қатъ кард. Баъди ин, Файзихон Раҷабова аз идомаи суҳбат худдорӣ намуд.
Масрур Қодиров, мудири мактаби рақами 8-и шаҳри Ваҳдат низ аз шарҳи қазия худдорӣ кард. Бино бар навиштаи як омӯзгор, раёсати маориф пештар қазияро баррасӣ карда, ба муаллима "Сипоснома" додааст.
Ба Радиои Озодӣ гуфтанд, ки таҳқиқи ҳодисаро Шуъбаи корҳои дохилии шаҳри Ваҳдат баррасӣ дорад ва “мехоҳанд, онро байни худ ҳал кунанд”.
Видеоро дар ин ҷо бинед:
Муфтии Тоҷикистон баъди ду ҳафтаи ҳамла ба масҷид омад
Саидмукаррам Абдулқодирзода, раиси Шӯрои уламои Тоҷикистон баъди ду ҳафтаи ҳамла ба ӯ, дар маҳзари ом зоҳир шуд. Рӯзи 11-уми сентябр як ҷавон дар масҷид ба Абдулқодирзода ҳамла кард ва баъди он муфтии Тоҷикистонро дигар надиданд.
Дар наворе, ки Маркази исломии Тоҷикистон дар Ютуб пахш кардааст, дида мешавад, ки муфтӣ рӯзи ҷумъаи 27-уми сентябр дар намози ҷумъа ширкат дорад.
Дар навор дар пешонии Абдулқодирзода осори захм дида мешавад. Манобеи Радиои Озодӣ як рӯз баъд аз ҳамла ба раиси Маркази исломӣ гуфтанд, ҷавоне бо корд пешонии ӯро захмӣ кардааст.
Худи Саидмукаррам Абдулқодирзода дар ин суҳбаташ мегӯяд, сари кор набуд, аммо барои ҷанозаи Абдушариф Боқизода, муҳаққиқи улуми исломӣ ба масҷид омадааст. Муфтӣ дар ин суҳбаташ аз минбари масҷид, дар мавзӯи “тақдир, мусибат ва дӯсти хуб” суҳбат кард, аммо дар бораи ончӣ ба сараш омад, чизе нагуфт.
Вазорати корҳои дохилии Тоҷикистон ҳамла ба муфтиро авбошӣ номид, аммо дар бораи ангезаи ҳамлавар тафсилот надод. То имрӯз маълум нест, ки ҷавони 21-сола аз шаҳри Норак бо кадом сабаб ба Саидмукаррам Абдулқодирзода ҳамла кардааст.
Абдулқодирзода 61 сол дорад ва 14 соли охир раиси Шӯрои уламои Маркази исломӣ, ягона ниҳоди содиркунандаи фатво дар Тоҷикистон, аст.
Ӯ дар тӯли кораш дар ин мақом, ки зоҳиран ҷамъиятӣ, вале зери назорату итоати дастгоҳҳои давлатист, борҳо аз минбари масҷид алайҳи гурӯҳҳои ифротӣ сухан ва ба ҳимоят аз ҳукумати Эмомалӣ Раҳмон даъват кардааст.
Мухолифон вай ва ниҳоди зери раҳбарияшро барои сукут дар баробари мушкили диндорон, аз ҷумла ташкили масҷидҳову пӯшиши мазҳабӣ ва гузоштани ришу аз минбарҳо дур кардани рӯҳониёни шинохта танқид карда, баъзе аз гурӯҳҳои ифротгаро ба воситаи интернет ба ӯ таҳдид намудаанд.
"Ҳеч кас худро амн эҳсос намекунад, дар берун мехобем"
Ҳамлаҳои ҳавоӣ ва амалиёти маҳдуди заминии Исроил ба зидди гурӯҳи "Ҳизбуллоҳ" дар Лубнон тақрибан як миллион сокини осоиштаро дар ин кишвари Ховари Миёна овора кардааст.
"Ҳизбуллоҳ" як гурӯҳи ҷангҷӯ ва ҳизби сиёсист, ки аз пуштибонии Эрон бархӯрдор аст ва дар порлумони Лубнон намоянда дорад. Амрико онро созмони террористӣ медонад. Иттиҳоди Аврупо танҳо шохаи низомии онро ба феҳристи сиёҳ ворид кардааст.
Маҳмуд бо ҳамсар ва писари дусолааш пас аз зарар дидани хонаашон аз шаҳри Ғозия ба пойтахт, шаҳри Бейрут, паноҳ бурдаанд. "Мо ба инҷо омадем, зеро фикр мекардем, ки шаҳр амнтар аст. Дар ин ҷо дар соҳил хобем," – гуфт ӯ.
Ҳукумати Лубнон мегӯяд, аз аввали ҳамлаҳои ҳавоии Исроил дар рӯзи 23-юми сентябр тақрибан як миллиону дусад ҳазор нафар овора шуданд. Ин панҷяки аҳолии Лубнон аст.
Мактабу донишгоҳ, масҷид ва варзишгоҳҳоро дар Бейрут ба паноҳгоҳи оворагон табдил додаанд. Бо вуҷуди ин, ҳазорон нафар ҷой надоранд ва дар соҳилу боғҳо, майдонҳо ва мошинҳо мехобанд.
Маҳмуду аъзои оилааш чаҳор рӯзи охирро дар соҳили Ал-Манора дар Бейрут гузарондаанд. Сокинони маҳаллӣ ба онҳо хӯрок медиҳанд. "Мо намедонем, чӣ кор кунем. Ҳама паноҳгоҳҳо пур шудаанд," -- мегӯяд Маҳмуд.
Ӯ ва хонаводааш аз он тарс доранд, ки эҳтимол ба зудӣ ба ҷойи дигар кӯчонда шаванд. Бейрут тақрибан 2,5 миллион аҳолӣ дорад ва шоҳиди ҳамлаҳои ҳавоии Исроил будааст. "Мо дар ваҳшат ҳастем. Ҳар рӯз бомбаҳо наздиктар меафтанд. Намедонем, ки минбаъд ба куҷо равем," – гуфт Маҳмуд.
Ҳатто дар Бейрут ҳазорон нафар маҷбур шудаанд, ки хонаҳои худро тарк кунанд, зеро ҳавопаймоҳои Исроил ба қисматҳои ҷанубии шаҳр зарба мезананд. Дар миёни оворагон Мария, корманди бонк, низ ҳаст.
Ин зани 27-сола мегӯяд, "ҳафтаи гузашта, пас аз ҳамлаи ҳавоӣ ману модарам ва хоҳарам аз хона гурехтем. Ҳоло дар гӯшаи дигари шаҳр дар манзили хешовандон ҳастем. Ҳеч кас худро амн ҳис намекунад."
Биноҳои истиқоматӣ дар минтақаҳои ҷанубии Бейрут зич сохта шудаанд ва як такягоҳи "Ҳизбуллоҳ" мебошанд (Иёлоти Муттаҳида онро созмони террористӣ медонад, Иттиҳоди Аврупо танҳо ҷиноҳи низомии онро ба рӯйхати сиёҳ ворид кардааст). Ҳоло кӯчаҳои холӣ мондаасту биноҳои бекасу хароб.
Манал, модари ду фарзанд, ҳанӯз аз хонааш дар маркази Бейрут ба ҷое нарафтааст, аммо мегӯяд, "ҳар шаб бори худро ҷамъ мекунем. Садои таркиш шунида мешавад. Чунин ба назар мерасад, ки замин меларзад."
Ин зан гуфт, баъзе аз дӯстон ва хешовандони ӯ барои амнияти худ ба кӯҳҳои болои Бейрут гурехтаанд. Ӯ шоҳиди ҷанги Исроил бо “Ҳизбуллоҳ” дар соли 2006 буд. Даргирие, ки дар пайи рабуда шудани ду сарбози исроилӣ аз сӯйи гурӯҳи “Ҳизбуллоҳ” оғоз ёфт ва 34 рӯз идома кард.
"Ман пештар ҷангро аз сар гузаронидаам, аммо ҳоло ҳама чиз дигар аст. Ҷои бехатар нест. Тамоми кишвар дар муҳосира қарор дорад," -- гуфт Манал.
Исроил хабар дод, ки Эрон онро мушакборон кардааст
Эрон рӯзи 1-уми октябр бо мавҷе аз мушакҳои болдор ба шаҳрҳои Исроил зарба зад. Бонги хатар дар саросари Исроил ба садо даромад ва ба сокинон дастур доданд, ки ба паноҳгоҳ раванд.
Вазорати дифои Исроил ин ҳамларо тасдиқ кард ва хабаргузории расмии Эрон гуфт, даҳҳо мушак ба Исроил партоб шудааст.
Президенти Иёлоти Муттаҳида Ҷо Байден ба нерӯҳи мусаллаҳи кишвараш амр дод, дар роҳгирӣ аз мушакҳои Эрон ба Исроил кӯмак кунанд. Мақомоти амрикоӣ мегӯянд, Байден ва муовини ӯ Камола Ҳаррис вазъиятро дар Ховари Миёна зери назар доранд.
Хабаргузориҳои ҷаҳонӣ, аз ҷумла “Ройтерс”, “Ассошиэйтед пресс”, телевизионҳои BBC ва CNN хабари партоби мушак аз Эрон ба Исроилро нашр карданд. Исроил эълон кард, ки пас аз як мавҷи мушакҳо дигар хатаре ба мардумаш таҳдид намекунад.
Қаблан Вашингтон ва Тел-Авив ба Эрон ҳушдор доданд, ки ҳамлаи мушакӣ ба Исроил “пайомадҳои сангин” хоҳад дошт.
Ҳамлаи Эрон дар ҳоле сурат мегирад, ки артиши Исроил субҳи 1-уми октябр аз гузарондани “амалиёти маҳдуди заминӣ” дар Лубнон хабар дод. Исроил гуфт, ин амалиёт барои аз байн бурдани зербиноҳои “Ҳизбуллоҳ” аст. Амрико ва Исроил “Ҳизбуллоҳ”-ро гурӯҳи террористӣ медонанд. Иттиҳоди Аврупо танҳо қаноти низомии “Ҳизбуллоҳ”-ро ба рӯйхати сиёҳ ворид кардааст.
Эрон гуфта буд, ки интиқоми ҳамлаҳои ҳавоии ахири Исроилро хоҳад ситонд, ки дар натиҷаи онҳо раҳбарони аршади ҳампаймонаш Ҳизбуллоҳи Лубнон, аз ҷумла Ҳасан Насруллоҳ, раиси ин гурӯҳ кушта шудаанд.
АКСҲОИ БЕШТАРРО ИНҶО БИНЕД:
Ҳамлаи мушакии Эрон ба Исроил
Эрон моҳи апрели имсол низ бо даҳҳо мушак ва паҳпод ба Исроил ҳамла карда буд. Аммо мақомоти Исроил гуфтанд, аксари ин мушакҳо дар ҳаво нобуд шуданд.
Фармондеҳи баландпояи "Ҳизбуллоҳ" кушта шуд. Дар бораи Иброҳим Ақил чӣ медонем?
Артиши Исроил рӯзи 20-уми сентябр эълом кард, ки дар ҳамлаи ҳавоӣ дар Зоҳия, ҷануби пойтахти Лубнон, Иброҳим Ақил – шахси шумораи дуи “Ҳизбуллоҳ” – кушта шуд. Ин гурӯҳ зери ҳимояти Эрон аст. Амрико созмони террористӣ медонад.
Иброҳим Ақил, машҳур бо номи “Басим Таҳсин”, яке аз ҳашт узви “Шӯрои ҷиҳод”, ниҳоди олии низомии “Ҳизбуллоҳ”-и Лубнон; фармондеҳи амалиёти вижаи ин гурӯҳ ва сарпарасти дастаи “Ризвон” буд. “Ризвон” лақаби Имод Муғния, аз фармондеҳони пешини “Ҳизбуллоҳ” аст. Вай ин гурӯҳи вижаро бо ёрии Қосим Сулаймонӣ, фармондеҳи вақти нерӯҳои “Қудс”-и Эрон, омода кардааст.
Ақил дар даҳаи 1980 узви гурӯҳи “Ҷиҳоди исломӣ”, яке аз созмонҳои вобаста ба “Ҳизбуллоҳ” ба шумор мерафт. Ин гурӯҳ масъулияти таркишро дар моҳи апрели соли 1983 дар бинои сафорати Амрико дар Бейрут бар дӯш гирифт. Дар ин таркиш 63 нафар кушта шуданд.
Гурӯҳ ҳамчунин масъулияти бомбаборони пойгоҳи нерӯҳои дарёии Амрикоро дар Бейрут дар моҳи октябри соли 1983 пазируфт. Дар он ҳодиса 241 сарбози амрикоӣ ҷон бохтанд.
Ба гузориши торнамои Вазорати корҳои хориҷии Амрико, Иброҳим Ақил ҳамчунин сардори амалиёти гаравгонгирии шаҳрвандони ИМА ва Олмон дар Лубнон дар солҳои 80-ум буд.
Департаменти давлатӣ номи Иброҳим Ақилро аз 21-уми июли соли 2015 дар рӯйхати шахсони таҳти ҷустуҷӯ ва аз 19-уми сентябри соли 2019 дар рӯйхати “террористон” ҷой додааст. Рӯзи 18-уми апрели соли 2023 ба муносибати 40-умин солгарди бомбгузорӣ дар сафорати Амрико дар Бейрут, барои маълумот дар бораи макони Иброҳим Ақил ҳафт миллион доллар ҷоиза эълон шуда буд.
Иброҳим Ақил дар моҳи дувоздаҳуми ҷанг дар Ғазза кушта шуд. Гурӯҳи “Ҳизбуллоҳ”-и Лубнон ба хотири ҳимоят аз “Ҳамос”, ки Амрико ва Иттиҳоди Аврупо созмони террористӣ медонанд, вориди ҷанг шуд. Дар ҷараёни он Исроил дар ҳамлаҳои мухталиф даҳҳо фармондеҳи аршад ва миёнаи “Ҳизбуллоҳ”-ро аз байн бурд.
Гурӯҳи "Ҳизбуллоҳ"-и Лубнон 21-уми сентябр гуфт, дар ҳамлаи ҳавоии Исроил ба Бейрут рӯзи ҷумъа як фармондеҳи дигари баландпояаш кушта шудааст. Аз ӯ Аҳмад Маҳмуд Ваҳбӣ ном бурданд. Аҳмад Маҳмуд Ваҳбиро раҳбари амалиёти нерӯҳои "Ризвон" барои мадад ба гурӯҳи "Ҳамос" дар ҳамла ҷануби Исроил медонанд.
Аз он пеш, шоми 30-юми июл, Фуод Шукр, фармондеҳи баландпояи “Ҳизбуллоҳ”-и Лубнон дар Бейрут “аз байн бурда шуд”. Фуод Шукрро “дасти рост” ва мушовири раҳбари “Ҳизбуллоҳ” Ҳасан Насрулло меномиданд, ки тарҳрезӣ ва раҳбарии амалиёти ҳарбиро ба уҳда дошт. Исроил масъулияти куштори Шукрро ба дӯш гирифт.
То чанд рӯз пеш “Ҳизбуллоҳ” кушта шудани беш аз 450 нерӯи худро дар ҳамлаҳои Исроил дар 350 рӯзи гузашта таъйид кард, аммо ҳамзамон гуфт, шумори дақиқи талафотро дар инфиҷори пейҷерҳо ва дастгоҳҳои мухобиротӣ, ки рӯзҳои 17 ва 18-уми сентябр рӯй доданд, фош намекунад. Дар ин таркишҳо ҳазорон узви “Ҳизбуллоҳ” захмӣ шуда, ё чашми худро аз даст додаанд ё маъюби якумрӣ гаштаанд.
Фавти се кӯдак бар асари чаппашавии девор дар Душанбе
Дар пайи чаппа шудани девори атрофи чоҳбун (котлован) дар Душанбе, ки аз ҷониби ширкати "ДСК Тоҷикистон" канда шуда буд, се кӯдак ҷон бохтаанд. Ҳодиса рӯзи 17-уми сентябр дар маҳаллаи Ҳабибулло Назарови пойтахт рӯй дод.
Як корманди ширкати бинокорӣ гуфт, ки девор ба онҳо тааллуқ надорад. Дар Додситонӣ гуфтанд, ки парвандаи ҷиноӣ боз шуда, чанд масъулу кормандони "ДСК Тоҷикистон" дастгир карда шудаанд.
"Назорат кунанд, то..."
Кӯдакони ҷонбохта – Басбигули 4-сола ва Зиёдуллои 10-сола аз як хонавода ва Юсуфи 9-сола аз оилаи дигар буданд, ки дар биноҳои наздик ба маҳалли сохтмон зиндагӣ мекарданд.
Фаришта, модари Басбигулу Зиёдулло, рӯзи 20-уми сентябр ба Радиои Озодӣ гуфт, духтарашро аз зери санги девор бардошт ва аз ҳуш рафт.
"Вақте ба ҳол омадам, маълум гардид, ки писарам низ зери девор монда будааст. Нигоҳ кунанд, то ҷигари модаре ба мисли ман насӯзад, афгор нашавад. Назорат кунанд. Ҳамин қадар сутунҳоро сохтанд. Чӣ мешуд, ки девори боқимондаро низ канда, ками дигар тунука оварда мегузоштанд?" – гуфт ӯ.
Баъзе аз сокинони маҳалла гуфтанд, девор мутааллиқ ба манзиле буд, ки аз тарафи ширкат тахриб шудааст, вале он боқӣ монда, дар қатори тунукаҳои атрофи чоҳбун (котлован) намудор буд.
Шоҳидони ҳодиса боэҳтиёт нақл мекарданд, ки наздик ба девори чаппашуда техникаи ширкати сохтмонӣ кор мекард. "Як духтар дар ҳамин ҷо бозӣ мекардааст. Ду бача тамошо доштаанд. Девор чаппа шуда, санг ба сари духтар задааст," -- нақл кард яке аз шоҳидон, ки нахост номаш бурда шавад.
Масъулони ширкати "ДСК Тоҷикистон" ба тамосҳо барои шарҳи ҳодиса ҷавоб надоданд. Дар маҳалли сохтмон низ касе барои тавзеҳи мавзуъ ҳозир нашуд. Танҳо як корманди сохтмон гуфт, ки деворе, ки чаппа шудааст, ба ширкати онҳо тааллуқ надорад.
Наворро дар инҷо бинед:
"Таҳқиқ идома дорад"
Мақомоти Додситонии ноҳияи Исмоили Сомонӣ гуфтанд, дар пайванд ба ҳодиса парвандаи ҷиноӣ боз шуда, чанде аз кормандони "ДСК Тоҷикистон" боздошт шудаанд. Ба иттилои мақомот, айни замон тафтиши парванда идома дорад.
Дар санадҳои расмие, ки дастраси Радиои Озодӣ шуд, ҶДММ "ДСК Тоҷикистон" дар соли 2014 таъсис ёфта, ба кори бинокорӣ машғул аст. Дар ин санад Муқимҷон Маҳкамов раҳбар ва Зоир Боқиев муассиси ширкат муаррифӣ шудаанд. Дар Додситонӣ посух надоданд, ки оё дар миёни боздоштшудаҳо ин ду нафар низ ҳастанд ё не.
Бо рух додани ин ҳодиса баъзе аз сокинони маҳаллаи ба номи Ҳабибулло Назаров аз он нигаронӣ намуданд, ки дар ҷойи зисташон майдони бозии кӯдакона нест. “Як майдони бозии кӯдакон нест дар инҷо. Кӯдакон ба куҷо рафта бозӣ кунанд?" – гуфт Нигина Иброҳимова, яке аз сокинон.
Ин маҳалла ба ҳудуди ноҳияи Исмоили Сомонии пойтахт дохил мешавад. Рӯзи 19-уми сентябр дар ҳукумати ноҳия аз шарҳи ҳодиса ва таъмини шароит барои бозии кӯдакон худдорӣ карда, ҳамчунин гуфтанд, "суҳбат дар ин бора ба ваколати мо дохил намешавад".
Дар гузашта нақзи меъёрҳои бехатарӣ дар сохтмонҳо ва осеб дидани сокинон борҳо мавриди нигаронӣ қарор гирифтааст. Наздикони баъзе аз ҷабрдидаҳо аз он шикоят мекунанд, ки на ҳамаи ҳодисаҳо пурра таҳқиқ ва на ҳамеша масъулон ҷазо мегиранд.
Намояндагони баъзе аз ниҳодҳои давлатӣ, аз ҷумла Кумитаи сохтмону меъморӣ дар нишастҳои расмии худ аз нақзи меъёрҳои таъмини бехатарӣ дар сохтмонҳо садо баланд кардаанд, вале ин мушкил то ҳол ҳалли худро наёфтааст.
Тибқи иттилои Кумитаи сохтмон ва меъморӣ, дар нимаи аввали соли ҷорӣ дар сохтмонҳои кишвар беш аз 4700 камбуд ёфта, масъулони иншооти сохтмониро наздик ба маблағи 800 ҳазор сомонӣ ҷарима бастанд.
Захмӣ шудани ҳазорон узви "Ҳизбуллоҳ" дар пайи таркиши дастгоҳҳои паёмрасон
Тибқи гузоришҳо аз Лубнон, бар асари таркиши ҳамзамони дастгоҳҳои "пейҷер" ё паёмрасон, дастикам 11 нафар ба ҳалокат расида, ҳудуди чаҳор ҳазор нафар, аз ҷумла, садҳо узви гурӯҳи "Ҳизбуллоҳ", захмӣ шудаанд. Иёлоти Муттаҳида “Ҳизбуллоҳ”-ро созмони террористӣ медонад.
Амрико мегӯяд, дар бораи ин иттифоқ аз қабл огоҳӣ надошт ва дар он дахолате надорад. Гурӯҳи "Ҳизбуллоҳ" Исроилро дар ин кор муттаҳам кард. Мақомоти Исроил гуфтаанд, дар ин бора ибрози назар намекунанд.
Пейҷер як дастгоҳи иртиботии бесим аст, ки дар даҳаи 1980 мавриди истифодаи васеъ қарор дошт, аммо акнун низ дар ҳолатҳои изтирорӣ ё дар маҳалҳое, ки бо шабакаи иртиботӣ монанди телефонҳои ҳамроҳ дастрасӣ надорад, истифода мешавад. Тибқи гузоришҳо, нерӯҳои "Ҳизбуллоҳ" барои мамониат аз шунида шудан ё фош шудани маълумот, аз ин равиши қадимӣ ва сода барои робита истифода мекунанд.
Вазири тандурустии Лубнон шоми 17-уми сентябр эълон кард, ки таркиши паёмрасонҳо боиси кушта шудани 11 нафар ва захмӣ шудани 4 ҳазор тани дигар шуд ва вазъияти дастикам 400 нафар захмӣ вазнин аст.
Фирос Ал-Абяз, вазири тандурустии Лубнон, ҳамчунин гуфт, бисёриҳо аз чеҳра, даст ва шикам осеб дидаанд. Шабакаи "Ал-Ҳадас" (ба Арабистони Саудӣ наздик аст) дар гузориши худ эълон кард, ки аз шумори умумии захмиҳо дар бемористонҳои Лубнон ҳудуди 500 нафар биноии худро аз даст додаанд.
Гурӯҳи "Ҳизбуллоҳ" дар баёнияе Исроилро ба тартиб додани ин ҳамла муттаҳам кард ва гуфт, "аз Исроил ба хотири ин таҷовуз қасос хоҳад гирифт". Тибқи баъзе аз гузоришҳо, писари Ҳасан Фазлуллоҳ, аз раҳбарони пешини "Ҳизбуллоҳ" ва фарзандони шуморе дигар аз аъзои баландпояи "Ҳизбуллоҳ" дар миёни кушташудаҳои ин ҳодиса ҳастанд.
Алӣ Аммор, узви "Ҳизбуллоҳ" дар порлумони Лубнон, низ марги писари худро эълон кард.
Муҷтабо Амонӣ, сафири Эрон дар Бейрут, ҳам дар миёни захмиҳо ҳаст.
Дар пайи ин ҳодиса, артиши Исроил эълон кард, ки дар ҳолати "омодабош" қарор дорад. Артиши Исроил дар баёнияе кӯтоҳ гуфт, ки фармондеҳи кулли артиш ва дигар фармондеҳони баландпояи дифоии ин кишвар шоми сешанбе вазъро баррасӣ кардаанд. Ба гуфтаи мақомоти интизомии Исроил, ба назар мерасад, ки ду тараф ба як "рӯёрӯии калон" наздик мешаванд.
Видео дар инҷост:
"Маводи тарканда дар пейҷерҳои тайванӣ"
Хабаргузории "Рейтерс" ба нақл аз як мақоми баландпояи амниятии Лубнон ва як манбаи огоҳи дигар гузориш дод, ки Созмони ҷосусии Исроил ("Моссад"), аз моҳҳо пеш дохили 5 ҳазор дастгоҳи пейҷер ё паёмрасони сохти Тайван, ки "Ҳизбулоҳ" супориш дода буд, миқдори каме аз моддаи таркандаро ҷобаҷо карда буд.
Ин манбаи амниятии лубнонӣ ба "Рейтерс" гуфтаааст, ки "Ҳизбуллоҳ" панҷ ҳазор дастгоҳи пейҷери сохти Тайванро супориш дода буд, ки ин дастгоҳҳо дар фасли баҳор вориди Лубнон шуданд.
Вай ҳамчунин дар асоси як акс, модели ин пейҷерҳоро ташхис додааст, ки IP924 аст ва монанди дигар пейҷерҳо метавонад паёмакҳо дарёфт кунад, аммо қодир ба барқарории тамоси телефонӣ нест.
Ду манбаи огоҳ аз амалиёти "Ҳизбуллоҳ" чанд моҳ пеш ба "Рейтерс" гуфта буданд, ки нерӯҳои ин гурӯҳ аз пейҷерҳо барои муайян нашудани мавқеият ва макони худ аз сӯи Исроил истифода мекунанд. Аммо ба гуфтаи ин мақоми баландпояи амниятии Лубнон, Созмони ҷосусии Исроил ҳангоми тавлиди ин пейҷерҳо онҳоро дасткорӣ кардааст.
Вай изҳор дошт, "Созмони ҷосусии Исроил қитъае дохили дастгоҳ насб кард, ки маводи тарканда дорад ва бо дарёфти код ё рамз метаркад. Ташхиси ин қитъа бисёр сахт аст, ҳатто аз тариқи сканер". Ин манбаъ гуфтааст, ки аз ин миён 3000 дастгоҳи пейҷер замоне, ки як паём рамзгузорӣ ва барои онҳо фиристода шуд, таркиданд.
Як манбаи амниятии дигар низ ба "Рейтерс" гуфт, ки ҳадди аксар се грам маводи тарканда дар пейҷерҳои нав пинҳон карда шуда буд, ки барои моҳҳо аз чашми "Ҳизбуллоҳ" дур монда буд. Баъзе аз расонаҳо навиштанд, ки 20 грам маводи тарканда дар ин дастгоҳҳо гузошта шуда буд.
Исроил ба дархости хабаргузории "Рейтерс" барои ибрози назар дар бораи ин ҳодиса посух надодааст. Ширкати тайвании Gold Apollo рӯзи 18-уми сентябр гуфт, пейҷерҳое, ки рӯзи сешанбе дар Лубнон таркиданд, аз сӯи ширкати онҳо сохта нашуда, балки ширкате бо номи BAC сохтааст, ки иҷозатномаи истифода аз бренд ё тамғаи онҳоро дорад.
Вайронӣ ва ҳалокати сокинон дар пайи боронҳои шадид дар Аврупо
Марде як зани солмандро аз дохили хона мебарорад. Шаҳри Слобозия, Руминия, 14-уми сентябри соли 2024.
Сел сабаби марги камаш 10 нафар дар Ҳолланд ва Руминия шуд. Дар ин офати табиӣ хонаҳои зиёде зери об монда, мақомот садҳо касро ба ҷойи амн кӯчондаанд.
Боронҳои сахту пайдарпайи се рӯзи охир боиси баланд шудани оби дарёҳо дар қисмати марказӣ ва шарқии Аврупо шуд. Ин ҳодиса сабаби марги чандин нафар ва бехонумон шудани садҳо каси дигар гашт.
Гуфтугӯ