Ҳодиса
Соат ба соат. Ҷараёни воқеа дар зиндони Ваҳдат. Таҳқиқи Радиои Озодӣ
Дар зиндони шаҳри Ваҳдат шоми 19-уми май чӣ воқеа рух дод? Оё ин ошӯб буд ё намоиши мақсаднок ва ё талоши фирор аз маҳбас? Тафтиши воқеа ба куҷо расидааст? Шоҳидон чӣ мегӯянд? Ин ҳама дар гузориши таҳқиқотии Радиои Озодӣ.
Як чиз ошкор гашт, ки дарёфтани маълумоти дақиқ аз дохили маҳбас мушкилтарин кор аст. Он ҳам дар бораи ошӯбе, ки дар борааш садҳо овозаву гумон ва тахмин паҳн шудааст. Дар ин самт гурӯҳи махсуси Додситонии кулли Тоҷикистон, ки ҳодисаро таҳқиқ мекунад, ёфтаҳои худро дорад. Наздикони маҳбусон низ дар ин байн аз пайвандони худ қиссаҳое шунидаанд. Бархе аз маълумотро аз зиндонбонҳои феълӣ ва собиқ гирифтем. Ба ҳам пайвастани порчаҳои гуногун шояд манзараҳои шаби 19-уми майро бозсозӣ кунад, вале пешопеш бояд гуфт, қисми зиёди ин маълумотро ба таври мустақилона ва бетарафона санҷидан, тасдиқ ё рад кардан номумкин аст.
Барои намуна, як манбаи огоҳ ба шарти ифшо нашудани номаш ба Радиои Озодӣ гуфт, дар асл нақшаи ошӯбро дар зиндони Ваҳдат Зариф Зарипов ном маҳбусе омода кардааст, ки бо иттиҳоми узвият дар гурӯҳи мамнӯи "Ансоруллоҳ" зиндонӣ гашта, се сол пеш аз маҳбаси Хуҷанд ба Ваҳдат интиқол ёфта буд. Вале ба ӯ муяссар нагаштааст, ки оғозбахши ошӯб бошад.
Ба ҷойи ӯ ошӯбро Маҳмадулло Шарипов, Саъдулло Казаков ва Руҳулло Ҳасанов, се маҳбусе оғоз кардаанд, ки бо иттиҳоми узвият дар созмони тундрави “Давлати исломӣ” дар зиндон буданд. Узвияти онҳо дар ин гурӯҳ ва ризо буданашон ба ҳукми додгоҳ дастрас нагаштааст.
Беҳрӯзи Гулмурод, писари Гулмурод Ҳалимов, полковники фирории тоҷик ва Фахриддин Гулов, аз наздикони ӯ нафарони дуюм буданд, ки ба онҳо пайвастанд ва дар сафи пеши ошӯб қарор гирифтанд. Ин ҳам маълум нест, ки рӯзи ошӯб ба 19-уми май таъйин шуда буд ё ҳодисаи ногаҳонӣ раванди воқеаро бадоҳатан ба чархиш овард.
Ифторе, ки ба хоку хун омехт
Соати 19:20. Маҳбусон, аз ҷумла Маҳмадулло Шарипов, Саъдулло Казаков ва Руҳулло Ҳасанов дар "Хлебник" (ҷойе, ки маҳбусон барои худ хӯрок омода мекунанд) зоҳиран барои ифтор омодагӣ медиданд. Бурҳониддин Муродов, Абдуҷаббор Ҳалимов ва Маҳмуд Асоев, се нозири зиндон онҳоро назорат мекарданд. Ҳамин лаҳза миёни яке аз ин се маҳбус бо нозире ба сари соати оғози ифтор баҳс сурат мегирад. Маҳмадулло Шарипов, Саъдулло Казаков ва Рӯҳулло Ҳасанов бо кордҳое, ки аллакай дар "Хлебник" пинҳон карда буданд, ба се нозир ҳамла меоранд ва дигаронро низ даъват мекунанд.
Ин се нафар бо иттиҳоми қасди пайвастан ба ДИИШ (моддаи 32-401) гунаҳкор дониста мешуданд. Аз ҷумла, Руҳулло Ҳасанов, дар шаҳри Бишкеки Қирғизистон, қабл аз парвоз ба Туркия боздошт шуда буд. Падари ӯ дар шаҳри Ваҳдат мағоза дорад ва сатҳи зиндагии онҳо хуб арзёбӣ мешавад. Ҳасанов соли 2016 ба мӯҳлати 12,6 сол ҳукми зиндон гирифта буд. Тан додани ӯ ба айбнома маълум нест.
Шарҳ: "Хлебник” - дар дохили зиндони шаҳри Ваҳдат маконе буд, ки ғайрирасмӣ аз ҷониби чанд маҳбус бунёд шудааст. Дар он ҷо хилофи оинномаи зиндон маҳбусон бо маҳсулоте, ки аз пайвандонашон мерасид, барои худ ғизо омода мекарданд. Дар дохили "Хлебник" - кордҳои нӯгбурида ва бо бандҳои қавии ба дарозии ним метр баста вуҷуд дошт. Писари Гулмурод Ҳалимов, Саъдулло Казаков ва Маҳмадулло Шарипов дар гурӯҳе буданд, ки бештар Руҳулло Ҳасанов бо маводи ғизоӣ таъмин мекард. Мақомот ташкили чунин як маконро хилофи қонун донистанд ва яке аз сабабҳои барканории Мирзо Аминзода, додситони назорати иҷрои қонунҳо дар муассисаҳои ислоҳии шаҳри Душанбе ва муовини ӯро ба нодида гирифтани мавҷудияти чунин як макон рабт медиҳанд.
Ҳуҷум ба ҷаримагоҳ ва раҳоии Зариф Зарипов
Соати 20:00. Се нозири маҳбас бо эҳтимоли зиёд дигар зинда набуданд. Гурӯҳи маҳбусон, ки шуморашон тақрибан дар ин лаҳза ба 15-20 нафар мерасид, ба ҷаримагоҳ ҳамла мекунанд. Аз ҷаримагоҳ онҳо гурӯҳи 8-нафараеро озод мекунанд, ки гӯё бо раҳбарии Зариф Зарипов, маҳбуси дигар нақшаи ошубро тарҳрезӣ карда буданд.
Шарҳ: Тақрибан як ҳафта пеш Маҳмад Абдуллоев, раиси зиндони шаҳри Ваҳдат хабари нокомиле дарёфт кард, ки Зариф Зарипов бо гурӯҳе аз ҳамроҳонаш нақшаи ҳамла ба нозирони маҳбасро дорад. Онҳо боздошт ва ба ҷаримагоҳ интиқол ёфтанд, вале ҳеч далеле, ба ҷуз ҳарфи як хабаррасон дар бораи ошӯб пайдо нашуда буд. Зариф Зарипов, сокини ҷамоати Палдораки ноҳияи Масчо бар асоси 9 моддаи Кодекси ҷиноӣ ва узвият дар гурӯҳи тундрави “Ансоруллоҳ” ба 25 соли зиндон маҳкум шуда буд. Ӯро соли 2016 пас аз фирори чанд маҳбуси узви гурӯҳи “Ансоруллоҳ” аз маҳбаси Хуҷанд ба зиндони Ваҳдат интиқол доданд.
Зариф Зарипов, ки гуфта мешавад, таҷрибаи ҷанг дар сафи гурӯҳи тундрав дар Афғонистонро низ дошт ва ахиран ба ақидаҳои ДИИШ майл пайдо карда буд, зиндонии хатарнок дониста мешуд. Дар ҳодисаи фирори маҳбусони зиндони Хуҷанд гумонбар буд, вале далеле барои гунаҳкории ӯ пайдо накарданд. Мақомот мегӯянд, тақрибан се моҳи охир ӯ ба ташвиқ машғул буд. Ба Саъдулло Казаков, Маҳмадулло Шарипов ва Руҳулло Ҳасанов чандон машкук набуданд. Тафтишот бар ин аст, ки бо дастури Зариф Зарипов Руҳулло Ҳасанов аллакай дар “Хлебник” аз берун чанд корд дастрас карда буд ва бо шикастани бандҳо кордҳои ин макон низ дар дасти онҳо қарор дошт.
Ба ҷаримагоҳ интиқол додани Зариф Зарипов ва чанд ҳамроҳаш далели аслии дар сари кор мондани Маҳмад Абдуллоев, раиси тозатаъйини зиндон шуд. Ин амали ӯро мақомот ҳамчун огоҳӣ ва талоше барои пешгирӣ аз ошӯб баҳо доданд.
Фирори панҷ нозир аз ҳамлаи маҳбусон
Соати 20:15. Зариф Зарипов ва ҳамроҳонаш аз ҷаримагоҳ озод шуданд. Онҳо дунболи панҷ нозире медавиданд, ки аз тарс гурехта буданд. Зариф Зарипов фармон медод. Ба гуфтаи мусоҳибони Радиои Озодӣ, аз сабти наворҳои ҳодисаҳо дар зиндон муфаттишон дидаанд, ки Беҳрӯзи Гулмурод берабт ва номаҳфум бо корд ба дару девор мезанад ва матоеро гирди сараш давр мезанонад. Он лаҳза бархе аз маҳбусон ба воқеа сарфаҳм намерафтанд. Нозирон ба самти беморхонаи маҳбас рафтанд ва вориди утоқе шуда, дари худро аз дохил бастанд. Маҳбусон ин лаҳза ду тақсим шуданд. Қисме дунболи нозирон ва қисми дигар маҳбусонеро ҷустуҷӯ мекарданд, ки хилофи хостаҳои онҳо дар зиндон амал мекарданд ва ё ба амалкардҳои онҳо эътироз доштанд.
Соати 20:27. Тирезаи утоқе, ки панҷ нозир пинҳон шуда буд, шикастанд ва латтапораҳоеро бо спирт олуда карда, оташ зада, ба дохили ин утоқ ҳаво доданд. Нозирон сандуқҳои оҳанинро зери тирезаи хурд, ки одам тариқи он ворид шуда наметавонист, гузоштанд ва латтаҳои оташгирифта рӯйи онҳо афтоданд. Утоқи раиси маҳбасро шикастанд, вале ин лаҳза ӯ сари кор набуд. Чун талоши куштани панҷ нозири маҳбас натиҷа надод, онҳо пас гаштанд.
Шарҳ: Аз рӯйи қоидаи зиндон нозирон дар дохили маҳбас бо худ силоҳ намегиранд. Ҳангоми ворид шудан ба утоқи зисти маҳбусон силоҳҳои худро месупоранд ва танҳо бо худ чӯбдаст (дубинка) мегардонанд.
Ҷустуҷӯи Зайд Саидов ва Рустами "Хаммер"
Соати 20:40. Махсуми Абдусаттор, узви Ҳизби феълан дар кишвар мамнӯи наҳзати исломӣ, Саид Қиёмиддини Ғозӣ, узви собиқи ин ҳизб ва Сайидмаҳдихон Сатторов (“Шайх Темур”) кушта шуданд. Ба гуфтаи намояндаи тафтишот, "Шайх Темур” ва Қиёмиддини Ғозӣ бо иттиҳоми “муртад” будан кушта шудаанд. Далели қатли Махсуми Саттор гӯиё ин дониста мешавад, ки борҳо бо афроди наздик ба Зариф Зарипов баҳсҳои тунд дошт.
Шарҳ: Мухолифон, аз ҷумлаи Кумитаи шаҳрвандӣ, наҷоти гаравгонон ва зиндониёни сиёсӣ, як созмони наздик ба мухолифин, иддао дорад, ки ошӯб бо ҳадафи “аз байн бурдани чеҳраҳои маъруфи шинохтаи мухолифин” тарҳрезӣ шудааст. Ба гуфтаи онҳо, гӯиё Саттор Каримов, узви зиндонии ҳизби дар кишвар мамнӯи наҳзати исломӣ аз дасти тундгароён наҷот меёбад, вале баъдан, кушта мешавад.
Тарафдорони ин ақида акси Саттор Каримовро нашр кардаанд, ки дар пешонӣ ва сару гарданаш осеб дида мешавад. Ташхиси ин ки ин осебҳо аз корди ошӯбгарон бардошта шудааст ва ё чизи дигар, ғайриимкон аст. Аммо гуфта мешавад, зарбаи марговар ба Саттор Каримов замоне расид, ки ӯ худро аз дасти ошӯбгарон раҳо кард ва берун омад. Дар ин байн ӯро аз пушти сар бо чизи вазнин задаанд.
Соати 20:50. Дар ин ҳангом аллакай мақомот аз ошӯб дар зиндон хабардор шуда, ҳодисаро барои аз кадом зовия амал кардан ташхис мекарданд. Гурӯҳ бо раҳбарии Зариф Зарипов Зайд Саидов, соҳибкори маъруф ва Рустам Ҳайитов, маъруф бо лақаби "Хаммер"-ро ҷустуҷӯ мекарданд.
Шарҳ: Ду манбаъ гуфтанд, ки Рустам Ҳайитов ва чанд маҳбуси дигар бо онҳое, ки акнун ошӯб бардошта буданд, дар гузашта ихтилоф доштанд ва борҳо дар "Хлебник" сари масоили гуногун баҳс кардаанд. Рустам Ҳайитов борҳо ақидаҳои онҳоро ба боди масхара кашида, ҳатто ба унвонии Абубакри Бағдодӣ, "халифа"-и худхонда дашном фиристода будааст. Зайд Саидов ҳеҷ гоҳ онҳоро ҷиддӣ намегирифт ва ақидаҳояшонро нодуруст унвон мекард.
Зайд Саидовро кӣ наҷот дод?
Соати 20:45. Рустами “Хаммер” фирор карда, дар ошёнаи болои зиндон пинҳон шудааст. Шоҳидон ба мақомот нақл кардаанд, ки ошӯбгарон аз ҳама бештар ӯро бо асабоният ҷустуҷӯ карданд, вале то лаҳзаи вуруди гурӯҳи зудамал ӯ тавонистааст аз чашмҳо пинҳон бимонад. Замоне, ки ин гурӯҳ Зайд Саидовро ҷустуҷӯ мекард, Муқимҷон Табаров, сарояндае, ки бо иттиҳоми қочоқи маводи мухаддир дар зиндон аст, ӯро пушти сандуқе пинҳон кардааст.
Шарҳ: Муқимҷон Табаров, ки дар филми “Беҳуда хорам мекунӣ...” нақши асосиро бозидааст ва соле пеш бо иттиҳоми даст доштан дар гардиши маводи мухаддир боздошт ва зиндон шуда буд, бо тела додани сандуқ ба кунҷи девор соҳибкори зиндониро пинҳон мекунад. Зайд Саидов ҳангоми талоши фирор ва пинҳон шудан осеб дидааст.
Соати 20:20. Гурӯҳи зудамал аллакай пас аз ним соати сар шудани нооромиҳо гирди зиндонро муҳосира карда буд.
Талоши берун шудан аз маҳбас
Соати 21:00. Гурӯҳи зудамал дар девори дуюм бо гурӯҳи зиндониҳое, ки талоши берун шудан доштанд, рӯ ба рӯ шуд. Ба гуфтаи мақомот, ба талаби таслим шудан гӯш надоданд ва мавриди ҳамла қарор гирифтанд. Ҳеҷ нафар аз маҳбусони фирорӣ имкони берун шудан пайдо накард. Ҷустуҷӯ ва ба истилоҳи мақомот “безарар” кардани ошӯбгарон тақрибан то соати 22:00-и шаби 19-уми май давом кард.
Шарҳ: Ба гуфтаи манобеи Радиои Озодӣ, аз ошӯбгарон телефонҳои ҳамроҳ дарёфт шудааст. Тафтиши симкорти яке аз ин телефонҳо ва барномаҳои дохилии он иртиботи бархе аз зиндониён бо афроди марбут ба гурӯҳҳои тундравро нишон медиҳад. Шахсияти онҳое, ки бо саркардаҳои ошӯби зиндони Ваҳдат тамос доштанд, маълум нест. Ҳеҷ далеле, ба мисли сабти видео, аудио ё паёми хаттӣ, ки анҷоми ошӯбро ба онҳо созмони тундрави ДИИШ фармон дода бошад, вуҷуд надорад. Мақомот фарзияи дасти ДИИШ будани ошӯбро бар асоси шоҳидии чанд маҳбусе эълон карданд, ки зинда боздошт намудаанд. Аксари ошӯбгарон ва тарафдорони онҳо кушта шудаад.
Чанд натиҷа
Гурӯҳи тундрави ДИИШ масъулияти ин ошӯбро бо гузашти беш аз ним моҳ бар дӯш гирифт. Агар ошӯб кори он буд, чаро бо чунин дерӣ аз худ паём дод? Дастури мустақими ошӯб аз ҷониби ин созмони ваҳшатафкан собит нашудааст, вале таъсири мафкураи он нақш бозидааст.
Мухолифони тоҷики муқими Аврупо мегӯянд, ҷолиб аст, ки ҳам дар изҳороти мақомоти тоҷик ва ҳам дар изҳороти ДИИШ калимаи “муртад” истифода шудааст. Бо пеш овардани ин монандӣ онҳо ба изҳороти мақомоти расмӣ шубҳа мекунанд. Вале ин вожа дар забони диишиён пеш аз ин ҳам садо додааст, ҳарчанд на нисбати афроде, ки гуфта мешавад, онҳо ба қатл расонданд.
Пурсише ба рӯйи бисёр нақлҳо соя меафканад, ки ҳадафи асосии ошӯбгарон чӣ буд? Куштори афроди барояшон номақбул ё фирор аз зиндон барои дар озодӣ ба амал овардани нақшаҳо? Агар ҳадаф фирор буд, табъан куштор ва ошӯб, имкони онро душвортар мекард, чун давлатро ба ҷалби нерӯҳои иловагӣ дар атрофи маҳбас водор менамуд. Агар ҳадаф куштори рақибону номақбулон буд, чаро пайгирона амалӣ нагашт. Он ҳам дар ҳоле, ки ҳокимият дар маҳбас ҳудуди се соат дар дасти ошубгарон буд.
Дар зиндони Ваҳдат беш аз 1,5 ҳазор маҳбус ва аксари онҳо дар казарма ё бинои умумӣ нигаҳдорӣ мешаванд. Маҳбусоне, ки хатарнок арзёбӣ мешаванд, дар утоқҳои алоҳида набуданд. Нигаҳдории маҳбусони маҳкумшуда барои терроризм ва ҷинояткорони дигар дар як ҷо, ба қавли созмонҳои ҳомии ҳуқуқ, заминаҳои таблиғ, мағзшӯйӣ ва низоъро ба вуҷуд меорад. Ба гуфтаи коршиносон, ин ҳодиса барои мақомот як сабақе шудааст, то дар паи ислоҳи низоми зиндонҳо аз сухан ба амал гузаранд.
Ҳамаи хабарҳои имрӯзро дар инҷо бихонед
Посбонӣ нест, вале... Конибодом пас аз як соли қатлҳои асроромез
Аз аввалин мавриди кушторҳои пайиҳам ва асроромез дар шаҳри Конибодоми вилояти Суғд як сол гузашт.
Шаби 16 ба 17-уми апрели соли 2024 зану шавҳар, Музаффар Урмонов ва Иноят Урмонова, дар хонаашон дар деҳаи Сайҳун ба қатл расиданд. Ин ҳодиса пайвандонро дар азо нишонд ва сокинони дигарро ба ташвиш андохт. Бисёрҳо бозпурсӣ шуданд, вале Шарифҷон Ашӯров, бародари Музаффар Урмонов, 20 сол зиндонӣ гардид. Пайвандони ӯ то ҳол бо ҳукм розӣ нестанд.
"Мо азоб дорем. Ду духтар ҳастем. Хоҳарам дар Русия, инҷо ман худам танҳо. Ба ҳама ҷо навиштем, ҳеч чиз нашуд. Ба Ҷаноби олӣ муроҷиат карда, мегӯям, ки ба мо ёрӣ диҳед, падарам гуноҳ надорад," – гуфт Дилдора Ғиёсова, духтари Шарифҷон Ашӯров.
Фарзандони Шарифҷон Ашӯров ва наздикони Музаффар Урмонов дар суҳбатҳои пешина бо Радиои Озодӣ борҳо исрор кардаанд, ки дар қатли ӯ ва ҳамсараш ягон хешованд даст надорад. Намояндагони додгоҳ ҳукми худро дуруст ва дақиқ номидаанд. Аз ҷумла дар Додгоҳи олӣ ва дар моҳи марти имсол.
Дилдора Ғиёсова гуфт, “шикояти кассатсиониро ҳамроҳи ҷабрдидаҳо навишта будем. Духтари амакам гуфт, ки рӯзи 4-уми март мурофиа шуд. Ин коғаз ба дасти мо панҷуми март расид. Бе иштироки мо мурофиа доир шудааст. Ду рӯз ба Суди олӣ рафтем, гуфтанд, ки ҳамон ҳукм монд.”
Куштори асроромез дар баҳори соли гузашта танҳо дар хонаи Музаффар Урмонов рӯй надод. Аз моҳи март то охири соли 2024 дар маҳаллаҳои гуногуни шаҳри Конибодом зиёда аз бист нафар аз ҳафт оила, аз ҷумла кӯдакон, кушта шуданд.
Мақомот дар робита ба ин ҳодисаҳо, ки сокинонро ба ваҳшат овард, як нафарро ба ҳабси абад маҳкум ва чор каси дигарро боздошт карданд. Дар ҳоле ки мақомот ҷузъиёти парванда ва ҷараёни тафтишро намегӯянд, модари Аҳадҷон Тӯхтаев, яке боздоштшудаҳо, гуфт, ба гунаҳкор будани фарзандаш бовар надорад.
Зулфия Тӯхтаева, модари Аҳадҷон Тӯхтаев: “Худаш ҳам гуфт, ки ин корро накардааст. Ягон бор пули калон ё тило наовард ба хона. Вай қассобӣ мекард. Ҳаштуми декабр рӯзи таваллуди набераам аст. Писарам дар хона буд. Хоҳаронаш омаданд. Ҳамаамон якҷоя рӯзи таваллудро гузарондем. Даҳуми март падараш дар Русия даргузашт. Сездаҳуми март дафн кардем. Мо бо маъракаҳо овора будем."
Мақомот баъд аз боздошти гумонзадҳо дар чаҳор моҳи охир тафсилоте надодаанд. Баъзе аз наздикони кушташудаҳо мегӯянд, мақомот гумонзадҳоро ба ҷойи ҳодиса оварданд ва далелҳои шайъиро нишон доданд. Порае аз чунин наворҳо ба шабакаҳои иҷтимоӣ роҳ ёфтааст, аммо видеои пурраи он дастрас нест.
Бо гузашти як сол аз кушторҳои пайиҳам ва асроромез дар Конибодом баъзе аз нигарониҳо ҳамчунон боқист. Санҷиши мошинҳо, ки аз нимаи моҳи декабри соли 2024 дар даромадгоҳи шаҳри Конибодом ба роҳ монда шуд, идома дорад. Вале низомиён, ки дар хаймаҳои махсус ба таври шабонарӯзӣ минтақаро посбонӣ мекарданд, дар аввали моҳи апрели имсол ба ин кори худ поён доданд.
Гузориши видеоиро дар инҷо бинед:
Сокинони баъзе аз деҳаҳои зилзилахезро дар Рашт ба ҷойи амн мекӯчонанд
Сокинони баъзе аз деҳаҳоро дар Рашту Тоҷикобод, ки дар заминларзаи рӯзи 13-уми апрел зарар дидаанд, ба маконҳои амн мекӯчонанд. Шодмон Ғиёсов, сардори Ситоди ҳолатҳои фавқулодаи ноҳияи Рашт, ба Радиои Озодӣ гуфт, инҳо деҳаҳое ҳастанд, ки дар гузашта низ борҳо аз заминларза осеб дидаанд, вале номи мушаххасеро ба забон наовард.
"Маслиҳат шуд, 2-3 деҳае, ки панҷ-даҳ хоҷагӣ доранду аз маркази ноҳия дур ҷойгиранд ва чанд бор шуд аз заминҷунбӣ зарар мебинанд, ҳамонҳоро бикӯчонанд," -- гуфт Шодмон Ғиёсов рӯзи 14-уми апрел.
Ин тасмим дар пайи ҷаласаи Ситоди фавқулода бо раҳбарии муовини сарвазири Тоҷикистон Сулаймон Зиёзода гирифта шудааст. Ҳамчунин Ситод қарор кардааст, ки осеби заминларзаҳои 13-уми апрел бояд то нимрӯзи 15-уми апрел муайян карда шавад. Пас аз муайян шудани мизони зарар расонидани ёриҳо барои бартараф кардани пайомадҳои фалокат оғоз мешавад.
"Ҳозир ба хонаводаҳое, ки хайма лозим аст, бо хайма таъмин карда истодаем. Деҳаҳое, ки зарар надидаанд, ба зарардидагон хӯроки гарм тақсим мекунанд. Мардуми беҷошударо дар хаймаҳо ва хонаҳои зарарнодида ҷобаҷо кардаем. Аз ҳисоби ҳукумат низ хӯрокиҳову ёрдам омада аст, ин бегоҳ ё пагоҳ тақсим мекунанд," -- мегӯяд сардори Ситоди ҳолатҳои фавқулодаи ноҳияи Рашт.
Гузориши видеоӣ дар инҷост:
Дар пайи ҳодиса як кӯдаки сесола Абдуғанӣ Машрабов, сокини деҳаи Уштурпасти ноҳияи Рашт, зери девори хона монда ҷон бохтааст. Муовини сарвазир ҳамроҳ бо масъулони ҳолатҳои фавқулода ба хонаводаи ин осебдида рафта, изҳори ҳамдардӣ кардаанд.
Бар асоси маълумоти пешакӣ, ки Дафтари матбуоти президенти Тоҷикистон нашр кард, дар ноҳияҳои Рашту Тоҷикобод 94 хона пурра ва 50 хона қисман вайрон шуда, ба 61 манзили дигар осеби сабук расидааст. Ҳамчунин 3 мактаб ва наздики 200 иншооти гуногуни дигар, ки чойхонаву фароғатгоҳ ва як бунгоҳи тиббӣ шомили он мешаванд, зарар дидаанд. Бо вуҷуди ин, мансабдорони минтақа мегӯянд, ба донишомӯзони мактабҳо мушкилии идомаи таҳсил пеш нахоҳад омад.
Қадриддин Фақерзода, раиси ноҳияи Тоҷикобод, дар суҳбат бо Радиои Озодӣ гуфт, ҳоло мардуми зарардида ба ёриҳои фаврӣ ниёз надоранд, вале "комиссияи ҷумҳуриявӣ ва ноҳиявӣ кор хисоротро маълум мекунанд ва ёриҳо низ муайян мешавад".
Ба иттилои манбаъ, аз заминларзаи рӯзи 13-уми апрел аз ҳама бештар деҳаҳои Уштурпаст, Махсумов, Аскалун, Сафедтундак, Гулханӣ, Кул ва Хулаки ноҳияҳои Рашту Тоҷикобод зарар дидаанд.
Рӯзи 13-уми апрел дар маркази ноҳияи Рашт, шаҳраки Ғарм ҷашни наврӯзӣ низ баргузор шудааст ва як видеое, ки дар шабакаҳои маҷозӣ нашр шудааст, замони вуқӯи заминҷунбӣ дар макони ҷашни наврӯзиро нишон медиҳад, ки мардум ба таҳлука афтодаанд.
Маркази идоракунии ҳолатҳои буҳронии Кумитаи ҳолатҳои фавқулода ҳамзамон аз вуқӯи се пасларза дар қаламрави Тоҷикистон дар рӯзи 13-уми апрел хабар дод, ки маркази ҳамаи онҳо минтақаи Рашт будааст. Ба гуфтаи ин манбаъ, қувваи заминларза дар марказ 5-6 ва дар шаҳри Душанбе 3 балро ташкил дод.
Минтақаи Рашт дар гузашта ҳам шоҳиди заминларзаҳои сахте шуда, соли 2020-2021 бар асари зилзила панҷ сокини Тоҷикобод ба ҳалокат расида, наздик ба шаст хона дар чаҳор деҳаи ин ноҳия осеб диданд.
Заминҷунбиҳо дар ин минтақа фоҷиаи 10-уми июли соли 1949-ро ёдрас карданд, ки чун зилзилаи Ҳоит маъруф буда, сабаби марги 32 ҳазор нафар гашта буд. Аз он вақт бунёди манзил дар ин ҷо талаботи хос дорад, ки на ҳамеша риоят мешавад.
Як кас ҷон бохт, 29 хона зарар дид. Заминларза дар Тоҷикистон
Дар пайи заминларзаи субҳи 13-уми апрел дар Тоҷикистон як ноболиғ ба ҳалокат расида, 29 хона ва як мактаб зарар дидааст. Дар ин бора аз Маркази идоракунии ҳолатҳои буҳронии Кумитаи ҳолатҳои фавқулода ба Радиои Озодӣ хабар доданд.
Ба иттилои манбаъ, Абдуғанӣ Машрабови сесола, сокини деҳаи Уштурпасти ноҳияи Рашт “зери девори хонаи истиқоматӣ монда,” ҷон бохтааст.
Манбаъ мегӯяд, 17 хона ва як мактаб дар ноҳияи Рашт ва 12 манзили дигар дар ноҳияи Тоҷикобод осеб дидаанд. Ин омор ҳар соат метавонад тағйир ёбад.
Мақомот гуфтанд, комиссияи вижа зарари расида аз заминҷунбиро ҳисоб дорад. Раҷабалӣ Раҳмоналӣ, раиси Кумитаи ҳолатҳои фавқулода ҳам ба минтақаи Рашт рафтааст.
Дар наворҳое, ки корбарони Радиои Озодӣ фиристоданд, дида мешавад, ки дар пайи ҷунбидани замин, баъзе хонаҳо зарари ҷиддӣ дидаанд. Азҷумла дар як навор дида мешавад, ки як тарафи девори хона чаппа шудааст. Дар навори дигар ҳам як сокини минтақаи Рашт мегӯяд, деворҳои манзилаш кафида, хона садамавӣ шудааст.
Заминларза соати 9-24-и рӯзи 13-уми апрел рух дода, шаҳри Душанбе, минтақаи Рашт ва вилояти Суғдро такон дод. Ба иттилои Маркази идоракунии ҳолатҳои буҳронии КҲФ, маркази заминларза дар 21-километрии ноҳияи Рашт ва дар ҳудуди Тоҷикистон буд. Ба гуфтаи манбаъ, қувваи заминларза дар марказ 5-6 ва дар шаҳри Душанбе 3 балро ташкил дод.
Сокинони вилояти Суғд ва Хатлон ҳам дар Фейсбук навиштанд, ҷунбидани заминро ҳис кардаанд. Аммо ба ҷуз минтақаи Рашт, аз дигар минтақаҳои Тоҷикистон дар бораи хисорот маълумот нарасидааст.
Ба иттилои Маркази идоракунии ҳолатҳои буҳронии КҲФ, зуҳри 13-уми апрел дар минтақаи Рашт ду маротибаи дигар заминҷунбӣ сабт шудааст. Мақомот гуфтанд, қувваи ду заминларза дар минтақаи Рашт 3-4 баллро ташкил дода, ҷунбидани замин дар Душанбе ҳис нашудааст.
Минтақаи Рашт дар гузашта ҳам шоҳиди заминларзаҳои сахте шуда буд. Азҷумла соли 2021 бар асари зилзила 5 сокини ноҳияи Тоҷикобод ба ҳалокат расида буданд. Пеш аз он, моҳи июли соли 2020 наздик ба 60 хонаи сокинони чаҳор деҳа дар ҷамоати Ширинчашмаи ноҳияи Тоҷикобод дар заминларза осеб диданд.
Тоҷикистон дар яке аз минтақаҳои зилзилахези қораи Осиё ҷойгир аст.
Ҳар сол дар кишвар садҳо заминларза сабт шуда, дар натиҷаи он баъзе аз манзили сокинон вайрон мешавад.
Оқибати заминларза дар минтақаи Рашт
Заминҷунбӣ ба Тоҷикистон талафоти ҷонӣ ва молӣ овард
Кумитаи ҳолатҳои фавқулодаи Тоҷикистон аввалин маълумот дар бораи заминларзаи субҳи 13-уми апрелро расонаӣ кард. Аз Маркази идоракунии ҳолатҳои буҳронии КҲФ ба Радиои Озодӣ гуфтанд, маркази заминларза дар 21-километрии ноҳияи Рашт ва дар ҳудуди Тоҷикистон буд.
Ба гуфтаи манбаъ, қувваи заминларза дар марказ 5 ва дар шаҳри Душанбе 3 дараҷаро ташкил дод.
Намояндагони Маркази идоракунии ҳолатҳои буҳронӣ гуфтанд, зарари расида аз ин ҳодисаро ҳисоб доранд.
"Тибқи маълумоти пешакӣ, дар ҳудуди ноҳияи Рашт се хона зарар дидааст. Ин маълумоти пешакӣ аст. Гуруҳи зудамали минтақаи Рашт ба ҷойи ҳодиса мераванд. Муовини якуми раиси кумита ҳам ба он ҷо раҳсипор шуданд,"-гуфтанд аз Маркази идоракунии ҳолатҳои буҳронӣ.
Бино бар хабари ҳукумати ноҳияи Тоҷикобод дар ин ҷо се нафар, аз ҷумла як кӯдак осеб дидаанд.
Заминларза соати 9-24-и рӯзи 13-уми апрел рух дода, шаҳри Душанбе, минтақаи Рашт ва вилояти Суғдро такон дод.
Тоҷикистон дар яке аз минтақаҳои зилзилахези қораи Осиё ҷойгир аст.
Ҳар сол дар кишвар садҳо заминларза сабт шуда, дар натиҷаи он баъзе аз манзили сокинон вайрон мешавад.
Заминларза Тоҷикистонро такон дод
Рӯзи 13-уми апрел заминларзае чанд минтақаи Тоҷикистон, азҷумла шаҳри Душанбе, минтақаи Рашт ва вилояти Суғдро такон дод. Ба гуфтаи хабарнигори Радиои Озодӣ дар пойтахт, заминларза соати 9:24 сар шуда, тақрибан се дақиқа идома кард. Чанд сокини минтақаи Рашт ва шаҳри Хуҷанд ҳам дар Фейсбук навиштаанд, ҷунбидани заминро ҳис кардаанд.
Ҳанӯз маълум нест, ки қувваи заминҷунбӣ чанд дараҷа буд ва маркази он куҷост.
Баъзе марказҳое, ки ҷунбидани заминро дар гӯшаву канори ҷаҳон мустақим пайгирӣ мекунанд, навиштаанд, ки заминларзаи субҳи 13-уми апрел ба ҷуз Тоҷикистон дар Қирғизистон ва Узбекистон ҳам рух додааст. Ба навиштаи ин сомонаҳо, маркази заминларза шаҳри Қуқанди Узбекистон буд ва қувваи ҷунбидани замин дар марказ 4,6 дараҷаи ҷадвали Рихтерро ташкил медод.
Тоҷикистон дар яке аз минтақаҳои зилзилахези қораи Осиё ҷойгир аст.
Ҳар сол дар кишвар садҳо заминларза сабт шуда, дар натиҷаи он баъзе аз манзили сокинон вайрон мешавад.
Нишасти "хатарнок"-и ҳавопаймои Эрон дар Фурудгоҳи Душанбе
Тибқи иттилои дарёфтии Радиои Озодӣ, ҳавопаймои ширкати эронии “Вориш” рӯзи 10-уми апрел дар Фурудгоҳи Душанбе нишасти "хатарнок" анҷом додааст. Мақомоти Тоҷикистон ва ширкат дар ин бора расман шарҳе намедиҳанд.
Як манбаи боварбахши Радиои Озодӣ дар Оҷонси авиатсияи шаҳрвандии Тоҷикистон гуфт, ҳавопаймои ширкати “Вориш”, ки аз Теҳрон ба Душанбе меомад, соати 11:14 дар Фурудгоҳи Душанбе бо мушкил нишаст.
Ба гуфтаи ҳамсуҳбати мо, ҳамаи мусофирон ва халабонҳо солиманд. Сабаби ба мушкил фуруд омадани ҳавопаймо бад будани вазъи боду ҳаво гуфта мешавад.
“Соати 11 дар Душанбе раъду барқ ва борон буд. Ҳавопаймои Душанбе барои нишасту парвози ҳавопаймо ду хат дорад. Ҳавопаймои ширкати “Вориш” дар байни ин ду хати парвоз фуруд омад ва зоҳиран чархаш осеб дид. Аз соати 11 ҳамаи парвозҳои рафтуо баргашт аз Фурудгоҳи Душанбе ва ба ин фурудгоҳ манъ шуд. Мутахассисон қариб даҳ соат талош карданд, ҳавопаймои ширкати “Вориш”-ро таъмир карда, аз хати парвоз берун кунанд ва танҳо баъди ин барои дигар парвозҳо иҷозат шуд,” -- гуфт ҳамсуҳбати мо дар Оҷонси авиатсияи шаҳрвандӣ.
Талошҳои мо барои гирифтани шарҳи расмӣ аз намояндагони Фурудгоҳи Душанбе бенатиҷа буд. Таблои онлайни Фурудгоҳи Душанбе нишон медиҳад, ки ҳамаи парвозҳо аз соати 11 то 20 лағв шудаанд. Рӯшан нест, ки ҳавопаймои эронӣ дар пайи нишасти хатарнок ба чӣ мушкил рубарӯ шудааст.
Тоҷикистон ва Эрон дар аввали имсол низоми раводидро миёни ду кишвар бекор карданд. Ҳоло байни ду кишвар ҳафтае 5 парвоз (чор парвоз аз ширкати “Вориш” ва як парвоз аз “Сомон Эйр”) анҷом мешавад.
Гуфта буд "милисаҳо мисли тӯби футбол заданд", ҳоло ҷазо гирифт
Додгоҳи вилояти Суғд сокини 22-солаи ноҳияи Зафаробод Наврӯз Нурзодаро, ки қаблан гуфта буд маъмурони милиса "мисли тӯби футбол заданд", бо гуноҳи саркашӣ аз хидмати ҳарбӣ 36 ҳазор сомонӣ ҷарима баст. Қарор рӯзи дувуми апрел содир шуд, аммо ӯ ва наздиконаш розӣ нестанд.
"Ба толори суд (додгоҳ) надаромада, гуфтанд, ки аллакай ҳамааш ҳал шудааст. Ҷарима бастанду гуфтанд, ба хидмати ҳарбӣ намебаранд. Ман талаб мекунам, ки маро сафед кунанд ва ба хидмат баранд, чун имкони супоридани ҷаримаро надорам," – гуфт Наврӯз Нурзода дар суҳбат бо Радиои Озодӣ.
Пештар Додгоҳи ноҳияи Зафаробод низ қарори ҳамсон бароварда буд. Мақомот гуфтанд, азбаски Наврӯз Нурзода ду моҳро дар Боздоштгоҳ гузаронд, бахше аз ҷаримаро кам карданд.
Ин сокини ноҳияи Зафаробод рӯзи 8-уми декабри соли 2024 ҳангоми бозгашт аз Русия дар гузаргоҳи "Фотеҳобод-Ойбек" (марзи Тоҷикистону Узбекистон) дастгир ва ба Шуъбаи корҳои дохилии ноҳияи Зафаробод бурда шудааст. Ҷое, ки ба иддаои худаш ва волидонаш "латукӯб шуд".
Мақомот гуфтаанд, ӯ даъватро барои ҳозир шудан ба комиссариати ҳарбӣ нодида гирифт ва аз хидмат дар артиш сарпечӣ кард, биноан дастгир шуд. Худашу наздиконаш мегӯянд, ӯ қасди фирор аз хидматро надошт, балки аз ночорӣ барои кор ба Русия рафту бо ҳадафи сарбозӣ ба кишвар бозгашт.
"Барои шиканҷа шудан ҳам шикоят кардам, аммо ҳеч натиҷа надод. Дар милисахонаи Зафаробод маро шиканҷа карда буданд. Вазъи саломатиям ҳам он қадар хуб нест. Миёнам дард мекунад, давида наметавонам. Ҳеч кас чораи онҳоро надид. Мехоҳам касоне, ки маро шиканҷаву дашном доданд, ба ҷавобгарӣ кашида шаванд," -- гуфт Наврӯз Нурзода.
Ҳоло вай ва вакили мудофеаш азм доранд, ба зинаҳои болоии додгоҳ муроҷиат кунанд, то Нурзодаро пурра бегуноҳ эътироф карда, маъмурони Шуъбаи умури дохилии ноҳияи Зафарободро ба ҷавобгарӣ кашанд.
Вакили мудофеъ Дилафрӯз Самадова гуфт: "Бо ҳукми Суди ноҳияи Зафаробод вай бояд ҷарима супорад. Онҳое, ки барои содир кардани ҷиноят бо ҳукми суд аз озодӣ маҳрум шудаанд, аз даъват ба хизмати ҳарбӣ озод карда мешаванд. Аз ин лиҳоз Наврӯз Нурзода барои шикоят кардан ба суди марҳилаи назоратӣ мавқеи худро баён кардааст."
Шикоятҳо аз шиканҷа дар Тоҷикистон солҳои гузашта низ сабт шудааст. Дар баъзе маврид кормандони ниҳодҳои қудратӣ барои шиканҷа ҷазо мегиранд, аммо дар ҳолатҳои дигар касе муҷозот намешавад. Тоҷикистон ба сабаби бадрафторӣ ва шиканҷаи гумонбарон дар боздоштгоҳҳо ҳамеша танқид мешавад.
Видеоро дар инҷо бинед:
Чойхонаи "Роҳат" дар Киев аз ҳамлаҳои Русия вайрон шудааст
Чойхонаи тоҷикии "Роҳат" дар пойтахти Украина рӯзи 6-уми апрел дар ҳамлаи мушакии Русия қисман вайрон шудааст.
Чанд тоҷики муқими Киев рӯзи 7-уми апрел дар суҳбат бо Радиои Озодӣ гуфтанд, ки чойхона корношоям шуд ва дарҳояшро ба рӯи муштариён бастанд.
Ба гуфтаи онҳо, чанд мушаки Русия ба атрофи чойхона афтода, тирезаҳои онро шикаст ва дохили биноро хароб кард.
Соҳиби чойхона гуфт, дар фурсати зудтарин дубора кори он оғоз хоҳад шуд. Вай нагуфт, ки аз ин ҳамла чӣ қадар зиён дидааст.
Бори аввал нест, ки ин чойхона зиён мебинад. Моҳи феврал дар чунин ҳамлае чойхонаи "Роҳат" сӯхта буд.
Чойхонаи "Роҳат" бо пешниҳоди таомҳои миллӣ дар маркази Киев як макони маъруф барои тоҷикони муқими Украина ва баъзе аз сокинони маҳаллӣ дониста мешавад. Барои то сад муштарӣ ҷой дорад.
Дар аксҳо дар шабакаҳои иҷтимоӣ дида мешавад, ки сафорати Тоҷикистон дар Украина низ аксар чорабиниҳои фарҳангияшро дар ҳамин чойхона мегузаронад.
Видеоро дар инҷо бинед:
"Аз Узбекистон оварданд." Боздошти раиси собиқи Конибодом
Абдусалом Тухтасунзода, ки дар моҳи январ бо далели ба кори дигар гузаштан аз мансаби раиси шаҳри Конибодом барканор шуда буд, боздошт гардидааст. Вай дар ин мақом тақрибан се сол кор кард.
Чанд манбаи боварбахши Радиои Озодӣ дар ниҳодҳои тафтишотӣ рӯзи севуми апрел гуфтанд, ки боздошти Тухтасунзода дар охири моҳи феврал сурат гирифта, таҳқиқи қазияаш идома дорад.
Мақомот дар ин бора хабар намедиҳанд.
Тибқи иттилои ёфтаи Радиои Озодӣ, Абдусалом Тухтасунзода дар Узбекистон дастгир ва сипас ба Тоҷикистон оварда шудааст. Як манбаи огоҳ бо шарти фош нашудани номаш гуфт, "ӯро феълан дар Боздоштгоҳи муваққатӣ дар шаҳри Хуҷанд нигоҳ медоранд."
Мусоҳиби мо афзуд, раиси собиқи шаҳри Конибодом ба ришвагирӣ ва қаллобӣ гумонзад аст. Назари вакили мудофеъ ва ё наздиконаш ба иттиҳом маълум нест.
Ҳамчунин, ба иттилои манобеи Радиои Озодӣ, Сӯҳроб Умарзода – муовини пешини сардори Шуъбаи корҳои дохилӣ ва Усмон Ҳайдар – мудири собиқи амволи ҳукумати Конибодом низ дастгир шудаанд.
Раиси пешини идораи амвол ба қаллобӣ муттаҳам аст. Айбномаи корманди корҳои дохилӣ феълан дақиқ нест. Дар бораи боздошти чанд масъули дигари давлатӣ дар Конибодом ба дасти Радиои Озодӣ гузориш расидааст, вале тасдиқ ё радди онҳо то ҳол имконпазир нашуд.
Манобеи Радиои Озодӣ гуфтанд, боздошти ин афрод баъди ба Конибодом расидани як кумисюни вижа барои таҳқиқи кушторҳои пайиҳам дар охири соли гузашта матраҳ шудааст.
"Аъзои кумисюн сохтмони чанд хонаро дар заминҳои обӣ пайдо карда, инро ба Душанбе гузориш додаанд. Аз онҷо дастур шудааст, ки кори мақомоти Конибодом пурра санҷида шавад, чун онҳо ҳодисаҳои кушторро ҷиддӣ таҳқиқ накардаанд," – афзуд яке аз манбаъҳо.
Баъд аз кушторҳои пайдарпай дар соли 2024 шаҳри Конибодом дар сархати расонаҳо қарор гирифт. Танҳо дар моҳи декабр дар онҷо даҳ кас, аз ҷумла чор ноболиғ аз се оила кушта шуданд. Аз солҳои гузашта то ин дам теъдоди умумии кушташудаҳо зиёда аз бист кас ҳисоб шудааст.
Додситонии кул рӯзи 21-уми декабри соли гузашта гуфт, ки чор нафарро бо иттиҳоми даст доштан дар кушторҳои пайиҳам дар Конибодом дастгир кард. Баъди ин, дигар ҳеч маълумоти расмӣ дар бораи ҳодисаҳову гумонбарон нашру паҳн нашуд. Номаҳои Радиои Озодӣ низ ба ин ниҳодҳо то ҳол беҷавоб мондаанд.
Аюб Усмонзода, раиси Донишгоҳи давлатии Хуҷанд боздошт шудааст
Маъмурони амниятӣ дар вилояти Суғд Аюб Усмонзода, раиси Донишгоҳи давлатии шаҳри Хуҷандро боздошт кардаанд. Ҳарчанд дар ин бора ҳеч ниҳод маълумот намедиҳад, ба иттилои дарёфтии Радиои Озодӣ, ҳодиса дар аввали моҳи март рух дода, Усмонзода ба ришваситонӣ гумонзад аст. Ҷузъиёташ феълан дастрас нест.
Масъулони Вазорати маорифи Тоҷикистон мегӯянд, ки дар ин бора ҳеч иттилоъ нагирифтаанд. Ҳамкоронаш дар донишгоҳ рӯзи 18-уми март дар суҳбати ҳузурӣ гуфтанд, ки Усмонзода даҳ рӯз боз дар ҷойи кор нест. “Инчунин, барои рухсатӣ, муолиҷа ва ё сафари корӣ иҷоза нагирифтааст,” – гуфт яке аз онҳо.
Пайвандони Аюб Усмонзода дар айни ҳол розӣ нестанд, ки дар назди дурбин масъаларо шарҳ диҳанд, аммо гуфтанд, ки “нисбат ба ректор бадӣ шудааст” ва умед доранд, ки “озод мешавад”.
Маълум нест, ки Аюб Усмонзода вакили мудофеъ дорад ё не. Радиои Озодӣ омода аст ба маҳзи дастрас шудани назари вакил ё мавқеи Усмонзода онҳоро нашр намояд.
Аюб Усмонзода 53-сола аст ва профессори илми таърих. Аз моҳи апрели соли 2022 раёсати Донишгоҳи давлатии Хуҷандро ба уҳда дорад.
Пештар Парвиз Пӯлодӣ, мудири факултаи биология ва кимиёи Донишгоҳи давлатии Хуҷанд дастгир шудааст. Эҳтимол меравад, боздошти ду мақомдори донишгоҳ бо ҳам пайванд дорад.
Видео дар инҷост:
Раиси Бунгоҳи мубориза бо коррупсия дар вилояти Суғд моҳи феврали имсол Донишгоҳи давлатии Хуҷандро муассисае номид, ки фасоди молӣ дар он ба авҷ расидааст. Ба иттилои масъулони Оҷонсӣ, танҳо дар соли 2024-ум 49 мавриди фасодро дар донишгоҳ ошкор карданд. Ҳукми додрас ба ин айбномаҳо маълум нест. Аюб Усмонзода дар нишасти хабарии моҳи феврал бо тасдиқи ин ҳолатҳо гуфта буд, ки ин афрод ҷазо гирифтанд.
Ду сол пеш низ мақомоти тафтишотӣ ва қудратии вилояти Суғд гуфта буданд, ки аз ҳама бештар мавридҳои ришваситонии омӯзгорон дар Донишгоҳи давлатии Хуҷанд сабт шуд. Қисме аз онҳо бо ҷарима аз ҷавобгарӣ озод ва нисбат ба бархе чораҳои дигари интизомӣ корбаст шудаанд.
Ҳолатҳои аз ҳама зиёди фасод дар як муассисаи таҳсилотии вилояти Суғд дар ҳолест, ки маорифи Тоҷикистон яке аз соҳаҳои фасодзадатарин номбар мешавад. Вале корбарони шабакаҳои иҷтимоӣ ин хулосаро дуруст намешуморанд ва мегӯянд, зӯри ниҳодҳои зиддифасод ба соҳаҳои дигар намерасад ва омӯзгорону пизишкон шикори осони онҳо дониста мешаванд.
Бо вуҷуди раддияи мақомоти Тоҷикистон сатҳи баланди фасодзадагии тақрибан ҳамаи соҳаҳоро созмонҳои байнулмилал дар гузоришҳои ҳамасола нигаронкунанда меноманд.
"Хона зери обу лой монд, кӯдакҳоро дар болои ҷевон ҷой кардем"
"Хона зери обу лой монд. Дигар не қолин ҳаст, не кӯрпача. Ҳамаро об бурд. Дегу газ ҳам нест."
Раъно Баротова, сокини шаҳри Кӯлоб, пайомади борони шадиду давомдор ва омадани селро ба хонааш чунин баршумурд. Ҳодиса шаби 15-уми март рӯй додааст.
Баротова мегӯяд, ӯ ва пайвандонашро маъмурони Идораи ҳолатҳои фавқулода аз дохили обу лой берун оварданд. "Соати яки шаб буд. Борони сахт борид ва об ба хона даромад. Кӯдакҳоро дар болои ҷевон ҷой кардем," – ба ёд овард ӯ.
Он шаб хонаводаи Гулмо Воҳидова низ бо садои раъду барқ аз хоб бедор шуданд. Диданд, ки маҷрои об вориди хонаашон мешавад.
Вай гуфт: “Сел омад, ба даруни хона даромад. Аз пушт медидӣ, об бисёр баланд буд. Моро пуштора карда аз хона бароварданд.”
Сел ба ҳама чизи хонаи Гулмо Воҳидова осеб расондааст. Аҳли оила мегӯянд, ҳоло намедонанд чӣ хел зиндагӣ кунанд.
Дар Идораи ҳолатҳои фавқулодаи шаҳри Кӯлоб гуфтанд, ки сел ба сокинони деҳаҳои Офтоблиқо, Сангпар, Нурулло Ҳувайдуллоев, Умари Хайём ва Чармгарон зарар расондааст.
Мақомот хисороти расидаро ҳисоб мекунанд.
Тоҷикистон ҳар сол дар айёми баҳор шоҳиди омадани сел мешавад. Ба иттилои расмӣ, аз соли 2008 то 2024 дар Тоҷикистон зиёда аз чаҳор ҳазор офати табиӣ, аз ҷумла селу заминларза ва сангу тармарезӣ сабт шуда, беш аз 500 миллион доллар зарар расондааст. Дар ин ҳодиса беш аз чаҳорсад кас ҷон бохтанд.
Видеоро дар инҷо бинед:
"Ин ваҳшигарӣ аст." Вокунишҳо ба таҷовузи гурӯҳии як духтари 23-сола
Бисёриҳо дар Қирғизистон талаб доранд, ки мурофиаи шахсони гумонзад ба таҷовузи гурӯҳии як духтар дар шаҳри Бишкек ошкор ва бо ҳузури намояндагони матбуоту ҷомеа баргузор шавад. Ҳодиса шаби 28-уми феврал рӯй додааст.
Дурбинҳои назоратӣ лаҳзаеро сабт кардаанд, ки панҷ мард шабона як духтарро аз қаҳвахонае бардошта бо худ мебаранд. Дертар ҷабрдида гуфт, гумонзадҳо ӯро дар мошин андохта, ба майдони кишт бурданд ва дар онҷо бонавбат таҷовуз карданд.
Ба нақли духтар, вай талош кардааст, фирор кунад, вале гумонзадҳо ӯро дошта, бори дигар ба номусаш дастдарозӣ кардаанд. Ҷабрдида субҳ ба пулис шикоят намуд.
"Бар асоси моддаи таҷовуз ба номус парванда боз шудааст. Дар ҷараёни тафтиш панҷ шаҳрванд дастгир ва ба Боздоштгоҳи муваққатӣ бурда шуданд," – гуфт Абдураҳмон Амоналиев, муфаттиш аз ноҳияи Свердлови Бишкек.
Се гумонбар 25 ва дуи дигар 24-сола ҳастанд. Ҷабрдида 23-сола. На ӯ ва на наздиконаш омода нестанд бо хабарнигорон ҳамсуҳбат шаванд.
Дар аризаи шикоятии духтар гуфта шудааст, ки шаби 28-уми феврал ӯ дар қаҳвахонаи "Ситора"-и шаҳри Бишкек буд. Маълум нест чӣ гуна ба ҳолати мадҳушӣ афтодааст, вале ҳомиёни ҳуқуқ мегӯянд, эҳтимол ба нӯшокиаш маводи нашъадор рехтаанд. Ҳоло як суоли дигар ин аст, ки чаро кормандони қаҳвахона милисаро огоҳ накарданд. Ҳомиёни ҳуқуқ мегӯянд, маъмурияти клуб ҳам барои ин кор масъулият дорад.
Нозгул Турдубекова, ҳомии ҳуқуқ аз Бишкек, гуфт: "Бешубҳа, онҳо ҳам бояд ҷавоб диҳанд, чунки метавонистанд ҳадди ақал милисаро даъват кунанд. Шояд як муҳофиз ба панҷ кас муқовимат карда наметонист, вале милисаро бояд ҳатман хабардор мекарданд. Рақами мошинро бояд акс мегирифтанд. Яъне маъмурияти клуб бояд корро чунин ба роҳ мемонд, ки маълумотро дар ихтиёри пулис мегузошт."
Клуби "Ситора" шабҳо кор мекунаду рӯзҳо баста аст. Феълан фаҳмидани мавқеи кормандони ин клуб имкон надорад. Вале дар шабакаҳои иҷтимоӣ ин ҳодисаро бисёр фаъолона муҳокима мекунанд ва аксарият аз ин ҳодиса ба хашм омадаанд. Норозиён мегӯянд, ба гумонзадҳо бояд ҷазои сангинтарин дода шавад. Онҳое низ ҳастанд, ки духтарро барои шабгардиаш танқид мекунанд.
Ҳомиёни ҳуқуқ талаб доранд, ки парванда ошкор муҳокима ва мурофиаи додгоҳӣ ба воситаи Интернет намоиш дода шавад.
"Мурофиа мисли парвандаи собиқ вазири иқтисоди Қазоқистон Бишимбоев боз гузарад, чун ин ҳам як ваҳшигарӣ аст. Инсон чунин рафтор намекунад. Мо бояд маҳкум кунем ва аз беҷазоӣ пешгирӣ кунем. Мурофиа бояд барои ҳама аъзои ҷомеа дастрас бошад," – гуфт Нозгул Турдубекова.
Моддаи "таҷовуз ба номус" дар Қирғизистон аз 8 то 11 сол ҳабсро пешбинӣ мекунад, вале бисёриҳо аз ҳоло даъват доранд, ки ҳукми сангинтар содир шавад.
Видеоро дар инҷо бинед:
Се муҳоҷири тоҷик дар амалиёти ФСБ кушта шудаанд. Онҳо кӣ буданд?
Таҳқиқ нишон дод, ки дар амалиёти амниятиҳои Русия дар Псков се муҳоҷири тоҷик кушта шудаанд.
Дар бораи ин амалиёт мақомоти Русия рӯзи 13-уми феврал ҳамчун пешгирӣ аз эҳтимоли ҳамлаи террористӣ хабар доданд. Онҳо гуфтанд, ду зодаи Осиёи Марказӣ ҳадаф доштанд, истгоҳи роҳи оҳани шаҳри Псковро мунфаҷир кунанд.
Бо вуҷуди он ки Хадамоти федералии амнияти Русия (ФСБ) кушташудагонро ба як созмони “байналмилалии террористӣ” пайванд додааст, номи ин созмонро эълон накардааст. Аммо муҳоҷирони тоҷик дар Псков ва наздикони кушташудагон дар суҳбат бо хабарнигорони Мигрант Медиа ва Радиои Озодӣ хабари мақомоти Русияро зери шубҳа бурданд.
Чанде аз муҳоҷирони тоҷики муқими Пскови Русия гуфтанд, ҳамдиёрони онҳо Парвиз Рустамов, Ҷовид Ҷумъаев ва Азизҷон Аъзамқулзода дар амалиёти нерӯҳои амниятии Русия дар як бӯстонсаро дар канораи шаҳри Псков кушта шудаанд. Расонаҳои Русия гуфтанд, онҳо дар ҳоли омода кардани бомбаи худсохт барои таркондани истгоҳи роҳи оҳан кушта шудаанд.
Беҳзод, муҳоҷири тоҷик дар Псков ба бахши «Мигрант-Медиа»-и Радиои Озодӣ гуфт, “ин бачаҳоро нағз медонам, онҳо хело дар дил орзуҳо доштанд, ҳама аз пайи кор буданд. Ҳеҷ кас бовараш намеояд, ки инҳо ба ҳамин кор даст заданд. Ин бачаҳо бачаҳое набуданд, ки барои пул шуда чунин кунанд. Онҳоро ба даом андохтанд.»
Навор дар Инстаграм:
Парвиз Рустамов аз шаҳри Турсунзода, Ҷовид Ҷумъаев ва Азизҷон Аъзамқулзода аз шаҳри Панҷакент буда, дар ресторани “Чайхона”-и шаҳри Псков кор мекарданд. Баъдан танҳо Ҷовид дар инҷо монда, Азизҷон дар маркази савдои “Акваполис” ба кор рафта, Парвиз таксирон шудааст. То ин дам пайкари онҳо ба наздиконашон дода нашудаст, вале дар зодгоҳашон аз воқеа хабар доранд.
Мурод Шукурзода, муовини раиси шаҳри Панҷакент 17-уми феврал ба Радиои Озодӣ гуфт, дастур гирифтаанд, ки дар бораи ин ҷавонон маълумот ҷамъ кунанд. “Бояд омӯзем, ки онҳо кай ба муҳоҷират рафтанд, бо кӣ ҳамнишину ҳамхез буданд, шароити оилавиашон чӣ хел аст, таҳсилоти онҳо ва фикру ақидаронии онҳо чихел буд?”
Дар навори пахшкардаи мақомоти Русия дида мешавад, ки нерӯҳои амниятӣ бо сипарҳо ба бӯстонсарое дар ҷангал наздик мешаванд ва дар назди даромадгоҳи он овоз мебароранд, ки гумонбарон силоҳро партоянд, баъд аз ин тир мекушоянд. Сипас дар навори дигаре, ки ба навори аввал часпонда шудааст, ҷасади се нафар дида мешавад, ки яке аз онҳо гӯё силоҳ дар даст кушта шудааст.
Дар шабакаҳои иҷтимоии Русия низ ин навор баҳсҳои зиёдро ба миён овардааст. Баъзе корбарон навиштаанд, ки ин “фейки қудратиён аст. Дар баданҳо захми тир дида мешавад, вале дар атрофи онҳо хун дида намешавад.” Корбари дигар маводи таркандаро зери шубҳа мегузорад, ки «дар асри дронҳо касе чунин бомбҳо омода намекунад.”
Ин ақидаро ду муҳоҷири дигари сокини Псков, ки Ҷовид ва Азизҷонро аз наздик мешинохтанд, низ баён карданд. Дар сафҳаи Ҷовид дар шабакаи “В Контакте” дида мешавад, Ҷовид, ки номашро дар Русия “Давид” кардааст, ҳунари ошпазияшро бо ширинкорӣ ба намоиш мегузорад.
Бозорбой Аъзамқулзода, падари Азизҷон 17-уми феврал дар суҳбат бо «Мигрант Медиа» гуфт, писараш ҳатто намоз намехонд. Падари ин муҳоҷири кушташуда, ки қаблан дар ҳукумати шаҳри Панҷакент кор мекард нахост дар ин бора зиёд суҳбат кунад.
Хабари ба ҳамлаи террористӣ омодагӣ дидани ҷавонони тоҷик ва кушта шудани онҳо боиси шубҳа ва нигаронии муҳоҷирони тоҷик дар шаҳри Псков шудааст.
Беҳзод, муҳоҷири тоҷик дар Псков мегӯяд, тоҷикон дар ин шаҳр дигар метарсанд, ки ба кор бароянд.
Губернатори вилояти Псков Михаил Ведерников аз нерӯҳои амниятии Русия сипосгузорӣ кард ва аз корбарони шабакаҳои иҷтимоӣ хост, танҳо ба маълумоти расмӣ бовар кунанд. «Акнун дар ин бора хабарҳои дурӯғи зиёд паҳн хоҳад шуд,» гуфтааст волии Псков.
Навор дар Фейсбук:
Дар гузашта низ Хадамоти амнияти Русия борҳо гуфтааст, ҳангоми пешгирӣ аз ҳамлаи террористӣ муҳоҷирон кушта шудаанд. Чанд сол пеш чунин ҳодиса дар вилояти Владимир рӯй дода, ду бародар дар хобгоҳашон кушта шуданд. Он вақт ҳам корбарон аз мақомоти Тоҷикистон дархост карда буданд, ҳақиқати ин воқеаро ошкор намояд.
Дар ҳамла ба толори консертии “Крокус” дар моҳи марти соли 2024 низ шаҳрвандони Тоҷикистон айбдор карда шуданд, ҳарчанд шубҳаи ширкати онҳо дар ин ҳамла аз тарафи ҷомеаи Тоҷикистон ва расонаҳо борҳо садо додааст.
Модар: "Гуфт, заданд." Омӯзгор: "Латукӯб асос надорад". Наврас аз чӣ фавтид?
Эмомалӣ Самадови 17-сола рӯзи 19-уми январи имсол дар бемористони шаҳри Панҷакент даргузашт. Волидонаш мегӯянд, санҷиши пурраи пизишкиро нагирифтанд, вале иддао доранд, ки сабаби марги ӯ "латукӯби ҳамсинфонаш" аст. Вай дар синфи ёздаҳум мехонд. Омӯзгорон мегӯянд, сабаби марги наврас дигар буд. Тафтиш ҳанӯз ҷараён дорад.
"Писарам гуфт, ки маро зада, беҳуш карданд. Баъд аз чанд вақт ба ҳуш омада, хестам, рӯямро бо оби хунук шуста, ба синф даромадам. Лабам дарид, дандонам зарб хӯрд, дигар ҳеч чиз ба каллаам надаромад, очаҷон," – нақл кард Мавлуда Норимова, модари Самадов.
Ҳодиса, ба гуфтаи пайвандони наврас ва омӯзгорон дар аввали моҳи декабри соли 2024 рух додааст. Модари Эмомалӣ Самадов мегӯяд, аввал фарзандаш аз шарм ҳодисаро нагуфта, фақат аз дарди сару дилбеҳузурӣ шикоят дошт. Танҳо пас аз фош шудани ҳодиса ӯро ба муоина бурдаанд.
Мавлуда Норимова гуфт: "Мағзи сараш такон хӯрдааст. Майнааш нодуруст ҳаракат мекард ва қуввати бача намерасид. Табибон гуфтанд, ки бачаатонро дар беморхона хобонед. Азбаски он вақт пул надоштем, маҷбур бачаро ба хона овардам."
Омӯзгорони мактаби рақами як дар шаҳри Панҷакент ҷой доштани муноқишаро байни хонандагон тасдиқ мекунанд, аммо сабаби марги Эмомалӣ Самадовро чизи дигар медонанд. Бо ин вуҷуд, намояндагони Идораи маориф мудиру равоншиноси мактаб ва роҳбари синфро сарзаниш кардаанд.
Маҳорат Истамова, роҳбари синфи Эмомалӣ Самадов, мегӯяд, "он латукӯбе, ки овоза шуд, асос надорад. Дар ҳақиқат, байнашон камтар гап гурехтагӣ, лекин латукӯб набуд. Ҳарчанд якдигарро яктоӣ зада бошанд ҳам, фикр мекунам, зарари ҷисмонӣ нагирифта буд."
Эмомалӣ Самадов тақрибан 20 рӯз дар бемористони Панҷакент бистарӣ шуда, сипас фавтидааст. Пайвандонаш бовар доранд, ки пизишкони маҳаллӣ омилони ҳодисаро пинҳон мекунанд.
"То 17-солагӣ ягон бор касал нашудааст. Ҳатто бо падараш барои иморати Артел (коргоҳи дӯзандагӣ) машғул шуду хиштҳояшро чид. Дар хонаи ҳамсоя ҳам кор кард бо падараш, сементбардорӣ мекард," – гуфт Мавлуда Норимова.
Пайвандони Эмомалӣ Самадов барои таҳқиқи марги фарзандашон ба ниҳодҳои қудратӣ ва ҳифзи ҳуқуқи инсон муроҷиат кардаанд, вале ба гуфтаашон то ҳол ҷавоби мусбат нагирифтанд. Онҳо дар марги фарзандашон чанд ҳамсинфашро гунаҳкор медонанд. Додситони минтақа дар номае навиштааст, ки ҳодисаро пурра баррасӣ мекунад.
Марги хонандагон дар мактабҳои Тоҷикистон ҳодисаи нав нест. Соли 2024 марги Маҳмуд Давлатови 10-сола дар шаҳри Ваҳдат сабт шуд. Волдионаш гуфтанд, ки ӯ низ дар мактаб латукуб шуда, сипас фавтид. Мақомоти расмӣ дар ин бора тафсилоти пурра намедиҳанд ва тақдири сабабгорони ҳодиса чӣ шудааст, номаълум мемонад.
Гузориши видеоиро дар инҷо бинед:
Дар Суғд як ҷуфтро барои куштани зани ҷавоне дастгир кардаанд
Мақомоти интизомӣ дар вилояти Суғд гуфтанд, як ҷуфтро барои қатли як зан ва ба рӯдхонаи Сир андохтани ҷасади ӯ дастгир кардаанд. Дар соҳили рӯдхона пайдо кардани ҷасади нимбараҳнаи зан ва дар рӯзҳои қатлҳои пайваста дар шаҳри Конибодом мардуми Хуҷанд ва дигар ноҳияҳои Суғдро сахт тарсонд.
Муҳаммадшоҳ Искандарзода, сардори шӯъбаи корҳои дохилӣ дар шаҳри Бӯстон рӯзи 31-уми январ дар нишасти хабарӣ дар ин шаҳр гуфт, қатли Нориниссо Разоқоваи 37-сола оқибати ҷанҷолҳои хонаводагӣ будааст. Ҷасади нимбараҳнаи занро рӯзи 21-уми декабр пайдо карданд.
Баъди тасдиқи ҳуввияти зан, ҷиноятро рӯзи 23-уми декабр ҳамроҳ бо мақомоти маҳалли ҳодиса, яъне ноҳияи Бобоҷон Ғафуров ошкор кардаанд. Муҳаммадшоҳ Искандарзода ва мақомоти дигари интизомӣ номи муттаҳамон ба ҷиноятро ошкор накарданд.
Ӯ дар сӯҳбат ба хабарнигорон гуфт: “Муваққатан инҷо (шаҳри Бӯстон) зиндагӣ мекардаанд, ҳамроҳи марде, ки ҳамзист будаанд. Яъне ҳамчун оилаи дуюм. Ҳамсари якуми мард аз Русия баргашта меояд ва муносибати онҳоро манъ мекунад. Дар натиҷа муноқиша мешавад. Дар натиҷаи муноқиша зану шавҳар якҷо ӯро буғӣ карда мекушанд ва ба Сирдарё мепартоянд.”
Ба қавли афсари милиса, дар як рӯз 27 бор тамос гирифтан ва гар задан ба як шумораи телефон, имкон додааст, ки омилони ҷиноятро зуд пайдо ва боздошт кунанд. Муҳиддин Абдусамадов, сардори Раёсати Кумитаи ҳолатҳои фавқулода ва мудофиаи шаҳрвандии ноҳияи Бобоҷон Ғафуров гуфт: “Аз тарафи шӯъбаи корҳои дохилии рақами 2-и ноҳияи Бобоҷон Ғафуров ду нафар гумонбар бо қасди одамкушӣ дастгир карда шуда тафтишот рафта истодааст”.
Ҷасади Нориниссо Раззоқова замоне пайдо шуд, ки дар шаҳри Конибодом кушторҳои пайдарпай мардуми минтақаро сахт тарсонд. Азбаски дарёи Сир аз назди шаҳри Конибодом мегузарад, гумон мешуд, ки ин ҳодисаҳо бо ҳам алоқаманданд. Дар моҳи декабр дар шаҳри Конибодом даҳ кас, аз ҷумла чаҳор ноболиғ аз се оила кушта шуданд ва айни замон ба гуфтаи мақомот таҳқиқи ин ҷиноятҳои мудҳиш идома дорад.
Гуфтугӯ